Czy Niemcy wspierają rosyjski przemysł zbrojeniowy?

Z deklaracji Grupy NSH, jednej z największych niemieckich firm zajmujących się inżynierią mechaniczną, wynika, że firma całkowicie wycofała się z biznesu z Rosją. „Jednak nie jest to takie proste. W ciągu ostatnich kilku miesięcy maszyny i komponenty nadal trafiały do Rosji” – pisze RND.

Po 24 lutego 2022 roku niemieccy producenci maszyn nadal dostarczali swoje produkty do Rosji. „Po tym, jak kilka dni temu skrytykowano za to firmę DMG Mori, teraz w centrum uwagi znalazła się także Grupa NSH” – opisuje RND.

„Grupa NSH całkowicie zaprzestała swojej działalności gospodarczej na terenie Federacji Rosyjskiej” – stwierdziła spółka na pytanie RND. Jednak RND dotarło do dokumentacji handlowej, z której wynika, że firma dostarczała towary do Rosji nawet po 24 lutego 2022 roku - za pośrednictwem co najmniej trzech spółek zależnych.

Jedna z nich, spółka zależna Niles-Simmons Industrieanlagen GmbH z siedzibą w Chemnitz, wyeksportowała do Rosji produkty o łącznej wartości 5,4 mln dolarów w co najmniej 68 przypadkach. Jednym z największych rosyjskich odbiorców jest Grupa Evraz, będąca jednym z kluczowych producentów stali w Rosji.

Jednym z większych akcjonariuszy Evraz jest multimiliarder Roman Abramowicz. Na oligarchę w połowie marca 2022 roku UE nałożyła sankcje, a sam Abramowicz ma bliskie powiązania z rosyjskim przywódcą Władimirem Putinem. „Spółki Grupy Evraz bezpośrednio lub pośrednio zaopatrywały rosyjskich producentów broni, zgodnie z publicznie ujawnianymi kontraktami” – pisze RND.

Kolejnym ważnym klientem Niles-Simmons w Rosji jest rosyjska grupa Allegro LLC, spółka joint venture powiązana także z Grupą Evraz. Kierownictwo NSH zadeklarowało, że „zawsze przestrzegało unijnych przepisów dotyczących sankcji”. W rzeczywistości UE nałożyła sankcje wyłącznie na osoby fizyczne, lecz nie na rosyjskie firmy. A to daje możliwość stworzenia „legalnej szarej strefy” – zauważa RND.

Z ustaleń RND wynika, że spółka zależna NSH - Rasoma Werkzeugmaschinen GmbH w Doebeln (Saksonia) - również dostarczała produkty spółce joint venture Evraz Allegro. Z dokumentów eksportowych wynika, że spółka Hegenscheidt MFD GmbH & Co. KG z Erkelenz, wchodząca w skład grupy, po rozpoczęciu wojny w Ukrainie kontynuowała współpracę z przedsiębiorstwami w Rosji. Większość dostaw trafiła do rosyjskiej spółki zależnej NSH Russ LLC i rosyjskiej spółki Trading House Avantage LLC.

W odpowiedzi na pytanie RND spółka stwierdziła, że NSH Russ LLC „zaprzestała wszelkiej działalności gospodarczej; obecnie firma istnieje wyłącznie jako podmiot prawny, bez pracowników i bez żadnej aktywnej funkcji”. Według informacji RND ostatnia dostawa do NSH Russ LLC miała miejsce w marcu 2023 roku.

Z dokumentów wynika ponadto, że Hegenscheidt MFD dostarczył do Rosji co najmniej dziewięć wysoko zaawansowanych maszyn precyzyjnych (tzw. CNC - Computerized Numerical Control) za pośrednictwem Trading House. „W celach niemilitarnych” – zaznaczono w dokumentacji.

Maszyny CNC mają ogromne znaczenie dla rosyjskiego przemysłu obronnego – umożliwiają naprawę lub produkcję komponentów dla takich gałęzi przemysłu, jak lotnictwo, obróbka metali oraz obronność.

„Te maszyny mają uniwersalne zastosowanie, jednak w Rosji wykorzystuje się je głównie w przemyśle obronnym” – podkreśliła Olena Jurczenko, starszy analityk Rady Bezpieczeństwa Gospodarczego Ukrainy. Jak wyjaśniła, maszyny można wykorzystać do produkcji komponentów rakiet i helikopterów, skrzyń biegów, a nawet kadłuba łodzi podwodnej.

„W ostatnich miesiącach Kreml maksymalnie rozkręcił przemysł obronny. Produkcja odbywa się przez całą dobę, a producenci broni pracują na pełnych obrotach. Nie jest to możliwe bez dużej liczby maszyn CNC” – stwierdziła Jurczenko. Przy tym Rosja samodzielnie nie jest w stanie zaspokoić zapotrzebowania na maszyny CNC – pozostaje „krytycznie uzależniona od importu maszyn CNC i ich części zamiennych” – dodaje Jurczenko.

Rosja wytwarza jedynie około 30 proc. maszyn tego rodzaju, głównie z importowanych komponentów. „Jeśli Rosja nie będzie już otrzymywać maszyn z Zachodu, zastąpią je dostawy z Chin. Jednak jakość chińskich maszyn CNC nie dorównuje obecnie jakości maszyn niemieckich” – podkreśla ukraińska ekspertka.

„Należy mieć na uwadze, że prawie 80 proc. wszystkich maszyn CNC w Rosji wykorzystuje się do budowy broni lub komponentów broni” – dodaje Jurczenko.

Grupa NSH uzasadniła swoje dostawy stwierdzeniem, że „częściowo finalizowane są jedynie bieżące projekty” w zakresie, w jakim było to dozwolone na mocy sankcji. „Nie zostały zawarte żadne nowe umowy. Były to projekty wyłącznie cywilne” – podkreśla kierownictwo firmy, przyznając jednocześnie, że „nie ma żadnego wpływu ani żadnej wiedzy”, czy klienci z Rosji nie wykorzystają ostatecznie maszyn do celów cywilnych lub nie odsprzedadzą ich – podsumowuje RND.