Norwegia przymierza się do pozyskania nowych pocisków przeciwpancernych, wskazując na potrzebę penetrowania aktywnych systemów ochrony. Zgodnie z planem zakupów na lata 2017-2025, resort obrony zakłada zakup co najmniej stu podobnych zestawów, które mają zastąpić obecnie używane amerykańskie wyrzutnie Javelin.

Czytaj więcej: Zwycięstwo w walce pocisku z pancerzem? Aktywne Systemy Obrony Pojazdów [RAPORT]

W oświadczeniu przesłanym Defence24.pl Ann Kristin Salbuvik, rzeczniczka norweskiego resortu obrony podkreśla: „projekt jest we wczesnej fazie planowania i nie opracowano (jego – red.) dokładnego zakresu”. Zaznacza jednak, że „jeśli pozwolą na to ramy budżetowe”, powinien zostać pozyskany system zdolny do rażenia celów chronionych zarówno przez systemy klasy ochrony soft kill (zakłócające naprowadzanie pocisku przeciwpancernego), jak i hard kill (fizycznie zwalczające nadlatujące pociski).

Czytaj więcej: Nowa generacja przeciwpancernego Spike 

Pod uwagę brane jest przeprowadzenie projektu nowego systemu przeciwpancernego jako praca B+R, we współpracy z przemysłem. „Jeżeli to będzie możliwe, i zostanie uznane za efektywne kosztowo, współpraca z przemysłem będzie mile widziana po naszej stronie” – podkreśla Ann Kristin Salbuvik. Wstępnie planuje się przeprowadzenie zakupów w 2023 roku, natomiast kontrakt może zostać podpisany w latach 2021/2022.

Z informacji o norweskim programie następcy pocisków przeciwpancernych Javelin można wyciągnąć kilka ważnych wniosków:

• Jasno zdefiniowano potrzebę zwalczania celów chronionych przez aktywne systemy ochrony. Oznacza to, że rozwijane między innymi w Rosji „aktywne pancerze” uznano – słusznie – za realne zagrożenie, z którym być może przyjdzie zmierzyć się w przyszłej dekadzie. Systemy ochrony aktywnej klasy „hard kill” mają być instalowane na czołgach T-14 Armata, ale istnieją też przymiarki do wprowadzenia ich na innych pojazdach, w tym na czołgach T-72 i T-90.

• Norwegowie wstępnie planują wprowadzenie relatywnie nowoczesnego systemu przeciwpancernego, jakim jest Javelin. Przypomnijmy, że pociski tego typu to podstawowe uzbrojenie najsilniejszych armii NATO (w tym amerykańskiej i brytyjskiej). Oslo już dzisiaj widzi jednak potrzebę wprowadzenia następcy, nawet jeżeli miałoby to mieć miejsce około połowy przyszłej dekady.

• Resort obrony Norwegii chce osiągnąć zdolność zwalczania celów z aktywną ochroną za pomocą przeciwpancernych pocisków kierowanych (prawdopodobnie przenośnych, gdyż w takiej roli występują obecnie Javeliny). Jednocześnie jednak taka zdolność może być technicznie trudna do osiągnięcia. Rakiety lecące z prędkością do kilkuset metrów na sekundę są bardziej wrażliwe na fizyczne oddziaływanie efektorów systemu aktywnej ochrony, niż rdzenie wystrzeliwanych z czołgowych armat pocisków podkalibrowych, rażących cele energią kinetyczną. Wcześniej prowadzono – zamknięte obecnie – projekty rozwojowe pocisków rakietowych osiągających kilkukrotną prędkość dźwięku i zwalczających cele podobnie jak kinetyczna amunicja czołgowa (np. LOSAT, CKEM), ale z założenia były one przeznaczone głównie do instalacji na pojazdach. W niedawnym komunikacie koncern Rafael wskazuje, że nowy pocisk Spike LR II posiada zdolność przełamywania aktywnych systemów ochrony, ale nie jest szerzej znany jej zakres i sposób osiągania.

• Norwegia posiada istotny potencjał przemysłowy w zakresie technologii rakietowych i i amunicji (np. Kongsberg, Nammo), może on więc zostać wykorzystany przy spełnianiu tego dość niestandardowego wymogu. Na razie jest zdecydowanie za wcześnie, aby dokładnie określać zakres tego programu (być może zostaną zidentyfikowane dostępne na rynku rozwiązania spełniające wymagania), ale resort jest otwarty na współpracę przemysłową. Choć obecnie używane pociski Javelin są produkowane w USA, ich następca może powstać w kraju. Biorąc pod uwagę możliwe rozpowszechnienie „aktywnych pancerzy” w przyszłych latach, taki system mógłby stać się pożądany na rynku uzbrojenia.

Norwegia, pomimo posiadania relatywnie nielicznych sił zbrojnych uchodzi za państwo, które w dużym stopniu prawidłowo przewiduje kierunki zagrożeń konwencjonalnych, choćby ze względu na posiadaną granicę z Rosją. Przykładowo, już wcześniej zdefiniowano potrzebę posiadania przeciwlotniczych systemów na podwoziu gąsienicowym do bezpośredniej osłony wojsk pancernych/zmechanizowanych, a kontrakt na ich dostawę (odmiana NASAMS na bazie M113) jest już realizowany. Z kolei np. US Army dopiero prowadzi prace analityczne, rozpoczęte po rosyjskiej agresji na Ukrainę.

Do pewnego stopnia podobnie rzecz się ma np. z wykorzystaniem kamuflażu wielospektralnego (chroniącego nie tylko przed obserwacją wzrokową, ale też np. z użyciem termowizji), takie rozwiązania są już bowiem w Norwegii używane operacyjnie. Dlatego zidentyfikowanie przez Norwegów wymogu zwalczania aktywnej ochrony – i to nie przez amunicję czołgową, ale przeciwpancerne pociski kierowane – powinno zostać wzięte pod uwagę w planowaniu sił zbrojnych innych państw.

W Wojsku Polskim pierwszym szerzej znanym programem, zakładającym uzyskanie zdolności do zwalczania celów osłanianych przez ochronę aktywną jest projekt niszczyciela czołgów Barakuda, znajdujący się obecnie na wstępnej fazie. Z informacji przekazanych przy okazji prezentacji Koncepcji Obronnej RP przez podsekretarza stanu w MON Tomasza Szatkowskiego wynika, że może on zostać zamknięty. Wynika to jednak prawdopodobnie nie z wymogu zwalczania „aktywnej ochrony”, a dość kontrowersyjnego założenia połączenia posiadania armaty o parametrach zbliżonych do uzbrojenia czołgowego i zdolności użycia ppk na pojeździe o stopniu ochrony niższym od klasycznego czołgu.

Czytaj więcej: Niszczyciel czołgów dla Wojska Polskiego. Pytania i wątpliwości [ANALIZA] 

Sama Koncepcja Obronna RP zakłada znaczne zwiększenie potencjału przeciwpancernego, w tym poprzez zakup przeciwpancernych pocisków kierowanych. W perspektywie powinno dążyć się do tego, aby nowo wdrażane środki miały możliwość rażenia celów chronionych nie tylko przez osłony reaktywne czy ciężki pancerz konwencjonalny, ale również np. aktywny system ochrony pojazdów.

Na obecnym etapie uzyskanie takiej zdolności w gotowym sprzęcie może być technicznie trudne. Dlatego istnieją duże wątpliwości, czy powinna być ona bezwzględnym wymogiem przy wszystkich - zwłaszcza realizowanych w najbliższych latach - zakupach ppk, biorąc pod uwagę konieczność pilnego wdrażania sprzętu przeciwpancernego, jak i wciąż jeszcze mocno ograniczone rozpowszechnienie aktywnych systemów ochrony. Nie zmienia to faktu, że długoterminowo stanowią one poważne zagrożenie dla potencjału przeciwpancernego NATO, opartego w znacznej mierze o systemy rakietowe (Javelin, Spike, TOW-2B itd.) i już dziś powinno się podejmować kroki, aby mu sprostać.