Turcja - kluczowy gracz krymskiego kryzysu?

Krym stanowi dla Turcji istotne połączenie polityczne i gospodarcze z Ukrainą od czasu rozpadu ZSRR i usamodzielnienie się tego kraju. Tureccy biznesmeni od wielu lat inwestują na Ukrainie, a zwłaszcza na Krymie. Od 2010 rok trwają negocjacje na temat wspólnej strefy wolnego handlu. Niewiele rzeczy łączy w polityce tak skutecznie jak wspólne interesy. 

Co ciekawe, Turcja mogłaby zgłaszać roszczenia wobec Krymu, który zgodnie z umową podpisaną w roku 1783 z Imperium Otomańskie przekazało Rosji. Zgodnie z dokumentem sygnowanym przez carycę Katarzynę II, Rosja nie miała prawa przekazać władzy nad tym terytorium krajom trzecim. W takim wypadku Krym miał automatycznie powrócić pod władzę Ankary. Fakt ten co jakiś czas przypominają tureccy komentatorzy polityczni. 

Jednak Turcja już dawno zrezygnowała z tego typ roszczeń, przedkładając ponad nie dobre stosunki z sąsiadem zza Morza Czarnego. Krym jest traktowany jako pomost pomiędzy Turcją a Ukrainą. Zarówno w kwestii politycznej, ekonomicznej jak i społeczno-kulturowej.

Krym jest również ojczyzną Tatarów, wysiedlonych decyzją Stalina z Krymu do Uzbekistanu po II wojnie światowej. Od rozpadu ZSRR systematycznie powracają oni na półwysep, domagając się swoich praw i stanowią istotną i zorganizowaną mniejszość w regionie. Zamieszkuje ich tu już ponad 250 tys.

Z oczywistych względów są przeciwni oderwaniu Krymu od Ukrainy. Tatarzy krymscy byli zawsze intensywnie wspomagani przez Turcję, w której żyje ich około miliona. Ankara wspierała ich opór wobec ZSRR i również obecnie mogą oni liczyć na konkretną pomoc. Dysponują też ogromnymi funduszami i co za tym idzie, wpływami. Ich obecność stanowi dla Turków pretekst i kolejny istotny powód dla zdecydowanych działań na rzecz pozostania Krymu w granicach Ukrainy.

Dlatego nie powinna dziwić nikogo sobotnia wizyta w Kijowie ministra spraw zagranicznych Turcji, Ahmeta Davutoglu. Spotkał się on z p.o. prezydenta Ukrainy Ołeksandrem Turczynowem, premierem Arsenijem Jaceniukiem, ministrem spraw zagranicznych i przedstawicielem Tatarów krymskich. Turecki dyplomata zdecydowanie opowiadał się za jednością Ukrainy i deklarował pomoc w rozwiązaniu konfliktu, jednocześnie apelując do wszystkich stron o spokój i powściągliwość. 

Wierzymy, że wszystkie problemy w Krym powinien być rozwiązany poprzez dialog przy zachowaniu jedności Ukrainy. Krym powinien być ośrodkiem dobrobytu, turystyki i kontaktu różnych kultur, a nie militarnych napięć. (...) Pokojowego współistnienia wszystkich grup etnicznych i religijnych na Krymie jest niezbędne dla dobrobytu Krymu i Ukrainy, jak również dla pokoju w regionie Morza Czarnego.Turcja jest gotowa przyczynić się do zmniejszenia napięcia i do uregulowania problemów w Krymie.

Tureckie działania nie ograniczają się jedynie do okrągłych słów i deklaracji. Jeszcze tego samego dnia Davutoglu kontaktował się np. z szefem polskiej dyplomacji Radosławem Sikorskim. W niedzielę natomiast turecki minister rozmawiał między innymi z szefami dyplomacji USA, Wielkiej Brytanii, Francji i Niemiec. Można się spodziewać, że ta aktywność utrzyma się.

Sukces w mediacji lub, chociaż skuteczny udział w zaprowadzaniu porządku na Krymie stanowiłby dla Turcji ogromny atut i dowód na jej siłę oraz dobrą wolę. Ankarze nie zaszkodzi trochę dobrej prasy, po zamieszaniu z zakupem chińskiego systemu przeciwlotniczego i oskarżeniach wobec obecnej władzy o autorytarne ciągoty. Poza tym Turcja nie potrzebuje kolejnego konfliktu przy swoich granicach.

Turcja nie tylko czuje się powiązana z Krymem politycznie, historycznie i ekonomicznie, ale jest również najsilniejszym w regionie państwem NATO i poważną siłą militarną w rejonie Morza Czarnego. Kontrolując cieśninę Bosfor i dysponując najnowocześniejszą marynarką na tym akwenie stanowi istotny element polityczno-militarnej układanki. Dzięki swej pozycji jest też ważnym graczem w ewentualnych działaniach Unii Europejskiej czy NATO.

Nie należy zapominać nie tylko o tureckich bazach wojskowych i dyplomacji, ale również o możliwościach ekonomicznych i gospodarczych działań. Dotyczących np. żeglugi przez Bosfor, czy Południowego Korytarza Gazowego. Turcja dysponuje nie tylko wielkimi ambicjami, ale też szerokim wachlarzem możliwości wpływu na sytuację w rejonie Krymu i całego Morza Czarnego.