Symulacja i trening wojsk dokonywana za pomocą specjalistycznego sprzętu do tego przeznaczonego jest znana od dość dawana, ale w ostatnich latach nabiera większego znaczenia. Dzieje się tak dla tego, że pozwala ona na trening sytuacji już znanych (historycznych), sytuacji zaimprowizowanych doświadczeniem z prowadzonych realnych działań a przy tym również umożliwia ćwiczenie hipotetycznych scenariuszy (możliwych do zaistnienia lub zupełnie przyszłościowych).

Rozwijane systemy umożliwiają pełną kontrolę poczynań ćwiczących, odtworzenie i analizę zasymulowanych szkoleń, możliwość symulacji zmiennego środowiska (naturalnego i sztucznego) prowadzonych działań. Za pomocą elementów sztucznej inteligencji systemy są też zdolne do uzyskania specyficznych zachowań/ruchów strony przeciwnej (czy cywilów). Z reguły jest to trudno osiągalne w rzeczywistym treningu czy ćwiczeniach wojsk.

Wojska Obrony Terytorialnej będą wykonywać szeroką gamę przewidzianych dla tej formacji zadań takich jak prowadzenie działań antykryzysowych, przeciwdywersyjnych oraz tych wszystkich związanych z obszarem cyberbezpieczeństwa i zagrożeń bezpośrednio z tym związanych. Dlatego jednym z ważniejszych obszarów ich wykorzystania będzie ścisła współpraca z lokalną administracją i pozostałymi służbami mundurowymi.

W procesie szkolenia OT konieczne będzie stopniowe przekazanie odpowiednich umiejętności ochotnikom, często wcześniej nie mającym żadnego doświadczenia w tym obszarze. Kwestią otwartą jest również przygotowanie do współpracy lokalnej administracji czy innych służb.  Sam trening może być długotrwały. A do tego dochodzą również elementy związane z opanowaniem procedur ważnego dla WOT systemu powiadamiania, alarmowania i mobilizacji.

Dlatego istotne jest by obecnie wraz z dynamicznie pozyskiwanymi systemami uzbrojenia zaopatrzyć pododdziały i oddziały WOT w nowoczesne, głównie krajowe systemy przeznaczone do symulacji i treningu wojsk, dostosowane do specyfiki ich zadań. Takie systemy mogłyby pozwolić na łatwiejsze, bardziej ekonomiczne i bardziej skoordynowane przygotowanie ochotników z WOT oraz organów z nimi współpracujących do realizacji stawianych im zadań.

Zalety szkolenia WOT z użyciem nowoczesnych systemów symulacyjnych

Oprócz wyżej wymienionych korzyści związanych z zapewnieniem szerszego obszaru szkolenia żołnierzy WOT a przy tym i obniżenia kosztów tego procesu do innych zalet możemy zaliczyć:

• zwiększenie intensywności szkoleń;
• prowadzenie samych ćwiczeń i treningów bez wpływu warunków atmosferycznych i pór roku na ich przebieg czy stopień wykonania;
• możliwość zapoznania się z działaniami w różnych warunkach terenowych, naturalnym czy sztucznym środowisku, niedostępnym na obszarze realnych ćwiczeń danych pododdziałów/oddziałów WOT;
• przeprowadzenie treningów w zakresie działania w sytuacjach awaryjnych lub skrajnie niebezpiecznych;
• łatwiejsze i ekonomiczniejsze dostosowanie infrastruktury szkoleniowej;
• możliwość prowadzenia weryfikacji umiejętności poszczególnych żołnierzy oraz kadry WOT oraz oceny ich dalszych predyspozycji czy ukierunkowanie rozwoju służbowego;
• łatwiejsze zaznajomienie się żołnierzy WOT z wybranymi systemami uzbrojenia występującymi w eksploatacji w siłach operacyjnych (przygotowanie rezerw);
• zapewnienie treningu operatorów Bezzałogowych Systemów Powietrznych czy innych bardziej skomplikowanych systemów walki przewidzianych do eksploatacji w WOT;
• możliwość wpięcia systemu szkolenia WOT w system szkolenia wojsk operacyjnych czy innych służb mundurowych (Policji, Straży Granicznej, Straży Pożarnej, służb ratowniczych itp.) w celu przeprowadzania ćwiczeń połączonych związanych z realizacją wspólnych zadań.

Trzeba też pamiętać, że już szkolenie na poziomie drużyny i plutonu w WOT wymagać będzie wykorzystania obecnie dostępnych obiektów szkoleniowych (strzelnic, pasów taktycznych itp.). Ich dostępność, lokalizacja czy możliwości nie zawsze idą w parze z przyjętą specyfiką szkolenia WOT, w zakresie planowania i organizacji takiego szkolenia.

Ośrodki Szkolenia Poligonowego Wojsk Lądowych (OSPWL) oprócz zabezpieczenia szkolenia wojsk operacyjnych (a od niedawna w dużym stopniu też sojuszniczych) realizują też inne zadania np. w zakresie oczyszczania poligonów z przedmiotów wybuchowych i niebezpiecznych, remontów i napraw obiektów poligonowych co znacznie ogranicza ich dostępność. W okresach letnich częstym zjawiskiem jest również występowanie zagrożenia pożarowego, co automatycznie oznacza brak możliwości prowadzenia ćwiczeń na poligonie. Obostrzenia nakładane na takie placówki w zakresie ochrony środowiska, w pewnym stopniu niwelują plany ćwiczących co do przeprowadzenia wszystkich możliwych do zaistnienia scenariuszy oraz podnoszą koszt utrzymania infrastruktury.

Również zapowiadanemu dynamicznemu rozrostowi potencjału sił operacyjnych oraz WOT nie towarzyszą równoległe prace związane z przygotowaniem odpowiedniego i wystarczającego zaplecza szkoleniowego.

Dlatego równolegle z tworzeniem WOT niezbędne wydaje się dążenie do rozwoju z wykorzystaniem procesu symulacji. Dysponując już gotowymi rozwiązaniami oferowanymi przez krajowe podmioty można go w ekonomiczny i łatwy sposób stworzyć i modernizować w przyszłości.

System wsparcia szkolenia bojowego dla WOT

Nowoczesne systemy do symulacji i treningu nie zastąpią realnych ćwiczeń WOT, ale będą jedynie elementem dodatkowym, wzmacniającym i rozszerzającym możliwości i sposoby przeprowadzenia szkoleń. Umożliwią one zwiększenie intensywności procesu szkolenia, a przy tym jego zintegrowanie z istniejącymi czy planowanymi do pozyskania systemami wojsk operacyjnych.

W SZ RP wykorzystywany jest już nowoczesny, modułowy symulator w postaci Systemu Wsparcia Szkolenia Bojowego (SWSB) Śnieżnik, dostarczanego przez konsorcjum złożone ze szczecińskiej firmy Autocomp-Management sp. z.o.o. oraz Wojskowy Instytut Techniczny Uzbrojenia (WITU) w Zielonce.

System powstał w wyniku współpracy obu podmiotów. W rozwoju uczestniczyli przedstawiciele samego wojska, żołnierze którzy wykorzystując go na co dzień przekazywali wykonawcom swoje uwagi i spostrzeżenia tak by mógł być on udoskonalany i modyfikowany. Właścicielem jego dokumentacji technicznej, jest Skarb Państwa reprezentowany przez Inspektorat Uzbrojenia MON a na obecną chwilę funkcjonuje już 19 instalacji, które znajdują się w Brygadach Zmechanizowanych, Pancernych, Ośrodkach Szkolenia oraz na uczelniach wojskowych. W OSPWL Orzysz w ciągu ostatnich 2 lat oddano 1 mln 300 tys. strzałów przy treningu ponad 9 300 żołnierzy.

Śnieżnik może dać Wojskom Obrony Terytorialnej możliwość realizacji zasadniczych przedsięwzięć szkoleniowych w miejscach stałej dyslokacji (MSD) czyli szkolenia ogniowego, taktycznego oraz wsparcia bojowego dla drużyn, plutonów i kompanii, które zwykle wykonywane są w oparciu o strzelnice garnizonowe i poligonowe.

Ponadto system ten może wspierać doskonalenie umiejętności dowodzenia na różnym szczeblu w zakresie organizacji i prowadzenia walki czy działania w sytuacjach kryzysowych i alarmowych. Pozwala na kształtowanie i doskonalenie pożądanej reakcji ćwiczących na dynamicznie zmieniającą się sytuację taktyczną, naukę skutecznego pozyskiwania informacji o siłach i zamiarach przeciwnika czy przygotowanie do właściwego wykorzystania systemów wsparcia i zabezpieczenia działań.

Sam przebieg scenariuszy ćwiczeń można dowolnie modelować zgodnie z decyzją nadzorujących treningi i szkolenia a po ich zakończeniu omówić całość z oceną zachowania poszczególnych ćwiczących jak i całości pododdziału.

Wykonawca Śnieżnika (Autocomp-Management i WITU) jest otwarty na nowe propozycje i sugestie ze strony WOT odnośnie dostosowania produktu do specyfiki szkoleń tej formacji. Deklaruje otwartość na stworzenie zupełnie nowych produktów spełniających wymagania WOT.

Podsumowanie

Wykorzystanie nowoczesnych systemów do symulacji i treningu, takich jak chociażby Śnieżnik do wsparcia procesu szkolenia w oczywisty sposób nie zastąpi rzeczywistego szkolenia z użyciem amunicji bojowej i środków pozoracji pola walki, ale zdecydowanie je ułatwi oraz przyśpieszy przygotowanie żołnierzy i dowódców do realizacji powierzonych im zadań. Istotne przy tym jest również to, że będzie ten proces dzięki temu znacznie tańszy i ekonomiczniejszy z punktu widzenia całego zaplecza z tym związanego.

WOT powinny czerpać z doświadczeń wojsk operacyjnych oraz ich praktyki wykorzystania w procesie szkolenia nowoczesnych rozwiązań, takich jak chociażby SWSB Śnieżnik, z jego praktycznego wykorzystania w szkoleniu wojsk operacyjnych. Mogą pójść znacznie dalej tworząc własny system kompleksowego i wielopoziomowego/wieloszczeblowego szkolenia o otwartej architekturze. Mógłby on współdziałać z podobnymi systemami wojsk operacyjnych czy innych służb mundurowych.

Oprócz głównych zadań w procesie szkolenia WOT system mógłby zostać przeznaczony do przeprowadzenia ćwiczeń związanych z zadaniami mobilizacyjnymi, alarmowymi czy umożliwiania testowania nowych procedur taktyczno-operacyjnych lub nowych wzorów uzbrojenia i sprzętu wojskowego itp.

Autocomp-Management wraz z WITU już proponuje podstawę takiego systemu w postaci Kompleksowego Systemu Symulacji Pola Walki Spartan a do tego pewne elementy, jak Symulator Obrony Przeciwawaryjnej OPA lub symulatory nauki jazdy wybranymi typami sprzętu. Uzupełniać je powinny laserowe symulatory strzelań i rozbudowane systemy symulacji wirtualnej. W ten sposób WOT mogłyby relatywnie szybko pozyskać nowoczesne rozwiązania znacznie usprawniające proces ich szkolenia oraz treningu.

Artykuł opracowany na podstawie materiałów Autocomp Management Sp. z o.o.