Polski system łączności w Nadbrzeżnym Dywizjonie Rakietowym

Pierwsza umowa offsetowa i kontrakt (o wartości 420,9 mln zł) na dostawę dwunastu rakiet przeciwokrętowych NSM i sprzętu dla dywizjonu rakietowego MW zostały podpisane przez polskie resorty gospodarki i obrony narodowej z norweską firmą Kongsberg 30 grudnia 2008 roku. Zgodnie z porozumieniem konsorcyjnym polska firma Transbit Sp. z o.o. miała dostarczyć system łączności taktycznej, wyposażając w niego dwadzieścia trzy zamówione wtedy pojazdy baterii brzegowej. Spółka  miała wykorzystywać przy tym własne rozwiązania techniczne oraz sprzęt (przede wszystkim radiostacje) dostarczony przez inne polskie firmy – Radmor S.A z Gdynia i Ośrodek Badawczo – Rozwojowy Centrum Techniki Morskiej (OBR CTM) z Gdyni.

W całym przedsięwzięciu spółka Transbit miała dodatkowo:

• opracować projekt sieci łączności (przy udziale specjalistów Przemysłowego Instytutu Telekomunikacji z Warszawy oraz koncernu Kongsberg jako stron stawiających wymagania);
• pełnić rolę integratora podsystemu łączności NDR (ze względu na dostarczany rodzaj sprzętu i oprogramowania).

Od razu założono, że zastosowany zostanie system łączności przewodowo-radiowej, w którym połączenia przewodowe i światłowodowe będą wykorzystywane na równi z siecią radiową całego dywizjonu. Rozwiązanie takie miało zapewniać dużą niezawodność, ponieważ według spółki Transbit: „Połączenia przewodowe są automatycznie dublowane połączeniami radiowymi, a nad prawidłowym i efektywnym przepływem danych w sieci IP mechanizmy działania sieci, współpracujące z szerokopasmową siecią radiową. O użyciu konkretnych mediów transmisyjnych może decydować obsługa lub stosowne protokoły routingu”.

Ostateczne decyzje, co do typu polskich urządzeń łączności, jakie zostaną zastosowane w Nadbrzeżnym Dywizjonie Rakietowym, zapadły w 2009 r. Wtedy też postanowiono  wykorzystać w NDR pierwszą polską cyfrową radiostację szerokopasmową R-450C klasy SDR IP (założono bowiem, że podobnie jak w innych nowoczesnych systemach tej klasy, transmisja wszelkich danych ma się zasadniczo odbywać poprzez sieć IP). Całość infrastruktury została przystosowana do przetwarzania informacji niejawnych zgodnie z obowiązującymi wówczas przepisami.

Prace nad systemem łączności dla pierwszej baterii zostały zakończone w czerwcu 2013 roku, po przeprowadzeniu stosownych badań i odebraniu całego zestawu przez zamawiającego. Wynik jego testów był  pozytywny, dlatego też, jak zapewniają przedstawiciele Transbit Sp. z o.o., kolejny, obecnie realizowany dywizjon, postanowiono wyposażyć w system łączności pozostawiony praktycznie bez zmian. W ten sposób nowopowstała Morska Jednostka Rakietowa (MJR) będzie wyposażona w jednolity sprzęt łączności produkcji firmy Transbit Sp. z o.o.

Organizacja systemu łączności

Urządzenia łączności spółki Transbit Sp z o.o. zostały zamontowane na wszystkich pojazdach wchodzących w skład NDR. Ważną rolę w bateriach pełnią jednak wozy dowodzenia MCC (Mobile Command Center), ponieważ to one zapewniają łączność dalekosiężną oraz pozwalają na zarządzenie siecią. Wykorzystuje się do tego opracowane przez spółkę Transbit oprogramowanie zarządzania sieciami teleinformatycznymi SZAŁ. Oprogramowanie to zapewnia również możliwość ciągłego monitorowania stanu systemu teleinformatycznego w zakresie zarówno połączeń telekomunikacyjnych, jak i warstwy informatycznej.

W czasie kompletowania i sprawdzania systemu łączności trzeba było zweryfikować pewne założenia, jeżeli chodzi o planowane do zastosowania urządzenia. Przykładowo okazało się, że ilość danych systemowych w sieci IP, jak również połączeń głosowych, opartych o cyfrową transmisję VoIP (Voice over Internet Protocol), jest zbyt duża jak na możliwości sprzętu radiowego produkcji zagranicznej, wstępnie przewidzianego do wykorzystania w NDR.

Analiza wykazała, że produkowana przez spółkę Transbit radiostacja cyfrowa R-450C będzie lepszym rozwiązaniem, jeśli chodzi o użyteczne pasmo transmisji w czasie rzeczywistym.

Nowy sposób jej działania (waveform) na potrzeby NDR (w związku z koniecznością wprowadzenia zmian funkcjonalności i zaniżonymi szacunkami, co do ilości informacji przesyłanej w bateriach) został opracowany samodzielnie przez Transbit Sp. z o.o., zgodnie z wymaganiami taktyczno – technicznymi, jakie narzucili projektanci całego systemu. Było to możliwe, ponieważ urządzenie to zalicza się do klasy SDR (Software Defined Radio) - radiostacji definiowanej programowo. Spółce udało się osiągnąć wyznaczone parametry połączeń radiowych w trakcie integrowania poszczególnych komponentów baterii, a później dywizjonu poprzez programową modyfikację waveformu. W ten sposób nie trzeba było wprowadzać zmian w ukompletowaniu sprzętowym, co uchroniło przedsięwzięcie przed opóźnieniami.

Urządzenia łączności w Nadbrzeżnym Dywizjonie Rakietowym

Urządzenia spółki Transbit Sp. z o.o., realizują większość funkcji związanych z utrzymaniem sieci łączności NDR. Przykładowo współpracę z radiostacjami szerokopasmowymi R-450C oraz radioliniami cyfrowymi R-450A produkowanymi przez Transbit Sp.z o.o. zapewniają zespoły zakończeń liniowych ZZL-12E1 (routery IP) również produkowane przez tę spółkę. I tak jest praktycznie w każdym miejscu struktury połączeń komunikacyjnych.

Końcowymi urządzeniami, które łączą system z użytkownikiem są cyfrowe pulpity (aparaty) łączności AC-16IP (produkcji firmy Transbit Sp. z o.o.,). Są one przeznaczone do automatycznej łączności telefonicznej i dyspozytorskiej w oparciu o technologię VoIP.

Każdy pulpit posiada monochromatyczny wyświetlacz LCD, podświetlaną klawiaturę oraz wyjście do podłączenia zestawy nagłownego z dwiema niezależnymi słuchawkami. Takie rozwiązanie pozwala na jednoczesne monitorowanie dwóch połączeń głosowych (z jednego pulpitu łączności można jednocześnie zestawić do pięciu niezależnych połączeń głosowych).

Za realizację zadań związanych z transmisją głosu i danych wytwarzanych przez serwery NDR odpowiadają opracowane przez Transbit Sp. z o.o. łącznico-krotnice ŁK-24A4, ŁK-24V1, KD-2IP1 oraz KD-2IP z wbudowanymi m.in. routerami IP.

Łącznico-krotnica ŁK-24A4 przeznaczona jest do budowy cyfrowych systemów łączności z kanałami podstawowymi o przepływności 16, 32 i 64 kb/s (z możliwością zestawiania połączeń wielokanałowych), pozwala na budowanie sieci szkieletowych IP, zapewnia zestawienie połączeń typu WAN (Wide Area Network) oraz połączeń komutowanych pomiędzy routerami sieci.

Jest to urządzenie uniwersalne, ponieważ może ono pełnić funkcje routera z przełącznikiem ethernetowym (dla 12 portów), centrali telefonicznej (dla aparatów VoIP) oraz klasycznej centrali telefonicznej (dla 20 aparatów cyfrowych i analogowych różnych typów). Wyposażono je również w specjalizowane pakiety do obsługi radiostacji, z którymi jest kompatybilne pod względem elektrycznym i programowym.

Łącznico-krotnica cyfrowa ŁK-24V1 to z kolei urządzenie pozwalające na tworzenie punktów dostępowych pomiędzy siecią telefonii cyfrowej a siecią telefonii VoIP. Umożliwia ono m.in. tworzenie sieci lokalnej lub rozległej na bazie czternastoportowego, wysokowydajnego routera z czternastoma portami: dwunastoma elektrycznymi i dwoma optycznymi.

KD-2IP to uniwersalne urządzenie polowe, które pełni funkcje routera z przełącznikiem ethernetowym dla szesnastu portów oraz centrali telefonicznej dla trzydziestu aparatów VoIP. Może pracować samodzielnie jako centrala telefoniczna i informatyczna lub współpracować z aparatowniami RWŁC-10/T/K (lub pełnić funkcję bloku zwiększającego ich pojemność), terminalami satelitarnymi TDMA lub dowolnymi innymi systemami transmisyjnymi IP.

KD-21P1 to z kolei krotnica dostępowa, przeznaczona do tworzenia lokalnych sieci IP wyposażonych w telefony VoIP i komputery. Może też służyć jako terminal łączności satelitarnej, system łączności IP lub centrala telefoniczna. Połączenia z innymi urządzeniami (do 30 kanałów) są realizowane za pomocą światłowodów lub ekranowanych kabli Ethernet.

Podczas projektowania systemu założono, że sieci lokalne NDR zostaną oparte o opracowane w Transbicie przełączniki sieciowe KO-2s8. Każdy z nich pozwala przede wszystkim na podłączenie ośmiu urządzeń ze stykiem Ethernet, w tym siedmiu ze stykiem elektrycznym i jednego urządzenia ze stykiem optycznym.

Co dalej z rozwiązaniami zastosowanymi w NDR?

Wszystko to, co zostało opracowane i zastosowane w NDR, jeżeli chodzi o sprzęt teleinformatyczny, może być wykorzystane również w innych systemach wprowadzanych w Siłach Zbrojnych RP.

Omawiane rozwiązania mogą stać się przykładowo bazą do budowy podsystemu łączności przyszłych, polskich baterii przeciwlotniczych. Doświadczenia zebrane przy budowie systemu łączności w dywizjonach Morskiej Jednostki Rakietowej stały się bazą do opracowania nowego systemu łączności taktycznej RADION. Jest to system bezpieczny, uniwersalny i kompletny, dzięki czemu może zostać wykorzystany dla potrzeb różnego typu obiektów, takich jak pojedyncze efektory, pojazdy lub aparatownie.

Komponenty systemu RADION zapewniają łączność w wielu wyrobach produkowanych przez spółki Polskiej Grupy Zbrojeniowej, takich jak aparatownie łączności lub stacje radarowe. Aktualnie RADION ma być zastosowany w baterii przeciwlotniczej wyposażonej w PSR-A PILICA, mającej wejść w skład dywizjonów rakietowych „ziemia powietrze” dalekiego (WISŁA) i krótkiego zasięgu (NAREW), ale zgodnie z deklaracją producenta nic nie stoi na przeszkodzie, by go wykorzystać w pozostałych komponentach tych dywizjonów. Został on również zaimplementowany jako platforma teleinformatyczna w systemie wsparcia dowodzenia Comarch C3ISR, wykorzystywanym m.in. do współdziałania z bezzałogowymi systemami latającymi produkcji ITWL.

Przedstawiciele firmy Transbit Sp z o.o. wskazują,: „doświadczenia uzyskane podczas realizacji NDR zostały dobrze wykorzystane do znaczącego podniesienia funkcjonalności zarówno poszczególnych komponentów, jak i całości systemu, co pozwala stwierdzić, że obecnie są jednym z najlepszych polskich rozwiązań, dostatecznie innowacyjnym, a jednocześnie sprawdzonym w warunkach rzeczywistych, począwszy od pojedynczych pulpitów łączności poprzez całą infrastrukturę teleinformatyczną na dalekosiężnych połączeniach radioliniowych i sieci radiowej IP skończywszy”.

Artykuł opracowano na podstawie materiałów Transbit Sp z o.o. http://transbit.com.pl/