Niemcy: pięć dekad pancernych Kun [KOMENTARZ]

Wóz ten obchodzi także 50. rocznicę wprowadzenie na uzbrojenie Bundeswehry, co miało miejsce dokładnie 7 maja 1971 roku, kiedy to niemieccy żołnierze po raz pierwszy odebrali seryjne Mardery. Rheinmetall, w skład którego wchodzą obecnie (odpowiednio od 1999 do 2001 roku) obaj oryginalni producenci tego BWP, czyli Thyssen-Henschel i Krupp MaK uczcił to wydarzenie specjalną uroczystością w obu tych spółkach - w Kassel i  w Kilonii. Łącznie w latach 1970-1975 wyprodukowano 2136 egzemplarzy tych wozów, które w całości trafiły na uzbrojenie Heer, która jednak obecnie eksploatuje jedynie 390 egzemplarzy tych wozów w wersjach Marder 1A3/A5. Pozostałe z nich wycofano ze służby liniowej i zezłomowano, zmagazynowano lub sprzedano później dla trzech klientów eksportowych, a w tym Chile (280 egzemplarzy), Indonezji (50 egzemplarzy) i Jordanii (75 egzemplarzy).

W momencie swojego powstania nowy niemiecki BWP stanowił wraz z niemieckimi czołgami podstawowymi Leopard 1, pancerną pieść niemieckiej armii, której zadaniem przez kolejne prawie dwie dekady była obrona terytorium Niemiec, a także szerzej Sojuszu Północnoatlantyckiego przed potencjalną agresją ze strony państw Układu Warszawskiego.

W czasie Zimnej Wojny były one stopniowo modernizowane do kolejnych standardów takich jak Marder 1A1 (w różnych wersjach) i 1A2 na początku lat 80. Poprawiano ich siłę ognia, na przykład poprzez dostosowanie do odpalania ppk Milan z włazu, a także m.in. instalację celowników termowizyjnych WBG-X, podobnych do tych jakie są używane na czołgach Leopard 2 starszych wersji. Pod koniec lat 80. wdrożono natomiast modernizację standardu Marder 1A3, kiedy to poprawiono ich odporność balistyczną. Ta ostatnia modernizacja miała na celu zwiększenie odporności przed ostrzałem z armat 2A42 wprowadzanych ówcześnie w armiach Układu Warszawskiego bwp BMP-2, a także artyleryjską amunicją kasetową. 

Na swój debiut bojowy niemieckie Mardery musiały poczekać do epoki konfliktów asymetrycznych. Wzięły one udział w misjach ekspedycyjnych Bundeswehry w ramach sił natowskich prowadzących operacje pokojowe w ogarniętych konfliktami zbrojnymi Kosowie i Afganistanie. W celu dostosowania ich do nowych zagrożeń takich jak rozpowszechnione wówczas improwizowane ładunki wybuchowe (IED) część z nich została zmodernizowana do standardu Marder 1A5 gdzie zwiększono znacząco ich odporność przeciminową. W czasie ciężkich walk z talibami  toczonych przez niemieckich żołnierzy w latach 2009-2011 wozy te udowodniły swoją skuteczność bojową i liczne walory. Dużym problemem okazał się jednak brak klimatyzacji w związku z czym efektem tego była jej instalacja wraz z zagłuszaczami IED i kamuflażem multispektralnym.

Obecnie niemiecki resort obrony prowadzi program modernizacji części floty eksploatowanych nadal Marderów 1 w wersjach 1A3 oraz odmianach 1A5, której celem jest zwiększenie zdolności bojowych oraz wydłużenie okresu służby do końca obecnej dekady. Skupia się ona przede wszystkim na poprawie świadomości sytuacyjnej, siły ognia oraz mobilności. Prace te realizowane przez koncern Rheinmetall Defence połączone z kapitalnymi remontami i naprawami modernizowanych wozów obejmują m.in. instalacje nowych urządzeń obserwacyjno-celowniczych całej załogi, nowego silnika w układzie power-pack o mocy zwiększonej do ponad 750 KM, dostosowanie do wykorzystania nowej wyrzutni przeciwpancernych pocisków kierowanych MELLS (tak w Niemczech nazywają się ppk Spike-LR/LR2, zastępujące Milany) czy nowych systemów:  klimatyzacji i przeciwpożarowego.

Prace te realizowane są etapowo. Przykładowo, pierwsza partia Marderów 1A5 otrzymała zdolność wykorzystania ppk MELLS w czasie pozwalającym na wykorzystanie tych wozów w ramach dyżuru zestawu sił natychmiastowego reagowania NATO VJTF w 2019 roku, z kolei modernizację układu napędowego dla wozów w tym wariancie przewidziano na okres 2020-2023. Wszystko dzieje się to w zasadzie równolegle z dostawami nowych BWP Puma, mających zastąpić Mardery w niemieckich jednostkach zmechanizowanych. To, w jaki sposób Bundeswehra podchodzi do eksploatacji "kun" jest ciekawym przykładem utrzymywania wysokiej wartości bojowej sprzętu w cyklu życia. Dzięki kolejnym modernizacjom, z których pierwsze wdrażano jeszcze w czasach Zimnej Wojny te wprowadzone oryginalnie przed pół wieku wozy nadal utrzymują potencjał bojowy, nawet jeśli w pewnych obszarach (np. zdolności uzbrojenia głównego, jakim jest armata 20 mm) mocno odstają od współczesnych odpowiedników.

współpraca Jakub Palowski