Rój dronów oraz sztuczna inteligencja – przyszłość według Skunk Works [ANALIZA]

W Warszawie miało miejsce pierwsze w Europie spotkanie pracownika Skunk Works z dziennikarzami. Skunk Works to słynne centrum badawcze koncernu Lockheed Martin, w którym powstały maszyny takie jak rozpoznawczy samolot U-2, superszybki SR-71, czy pierwszy użyty bojowo trudnowykrywalny samolot F-117. Wszystkie te projekty powstawały w całkowitej tajemnicy, przyczyniając się nierzadko do wzrostu liczby doniesień o UFO. Wiele z tych konstrukcji było rewolucyjnych, wiele powstało też w bardzo krótkim czasie. Na przykład, pierwszy amerykański odrzutowy myśliwiec F-80 Shooting Star zaprojektował zespół złożony z 23 osób, w 143 dni zbudowano i oblatano pierwszy prototyp. SR-71 Blackbird powstał w 20 miesięcy, a F-117 w 30.

U podstaw tych sukcesów leżała szczególna koncepcja pracy w Skunk Works, ale też bardzo ścisła współpraca i duże doświadczenie pracowników. Dziś dochodzą do tego najnowsze rozwiązania technologii projektowania. Przykładowo, szeroko stosowane jest modelowanie komputerowe, które oznacza już nie tylko, że cały samolot można zaprojektować „w komputerze” z dokładnością do pojedynczej śrubki i wirtualnie „złożyć”, „rozłożyć” czy przeprojektować jakiś element, widząc jak wpłynie to na inne systemy. Potężne platformy obliczeniowe pozwalają też przetestować go w „wirtualnym locie”, co umożliwia identyfikację wielu problemów i ich usunięcie jeszcze zanim wyprodukowana zostanie pierwsza, najmniejsza fizyczna część nowej maszyny.

Multi-Domain Operation – przyszłość pola walki

Jacob Johnson, specjalista ds. projektowania bezzałogowych statków powietrznych w Skunk Works przedstawił podczas spotkania m. in. koncepcję przyszłego pola walki. Opiera się ona na ciągłej wymianie danych pomiędzy różnymi platformami powietrznymi, lądowymi i morskimi, zarówno załogowymi jak i bezzałogowymi. Jest to oparte na założeniu, że dostępne w czasie rzeczywistym dane o zmianach sytuacji taktycznej i strategicznej, będą wpływać na dynamiczne dostosowywanie do nich sposobu działania.

Istotnym element tej koncepcji są różnorodne, zaszyfrowane i odporne na zakłócenia kanały wymiany informacji oraz liczne obecne systemy bezzałogowe. Problemem takiego zintegrowanego systemu jest selekcja i sortowanie masy dostępnych danych, koniecznych do poszczególnych zadań. Tu specjaliści Skunk Works widzą praktyczne zastosowanie sztucznej inteligencji, która będzie w czasie rzeczywistym przeszukiwać masę dostępnych informacji, wybierając i sortując według istotności najważniejsze informacje, przekazując je do podejmującego decyzję człowieka.

Amerykanin przyznał, że kluczowym zagadnieniem na tak zarysowanym przyszłościowym polu walki w warunkach zagęszczenia liczby obiektów w powietrzu będzie stworzenie bezpiecznego systemu kierowania nimi i - de facto - zarządzania wspólnymi działaniami. Druga kwestia, to współdziałanie różnych klas bezzałogowców z maszynami załogowymi. Jak podkreślił Johnson, obecnie prace koncentrują się na dwóch klasach bezzałogowych systemów powietrznych: jest to duża maszyna przenosząca uzbrojenie, oraz roje małych, „jednorazowych” UAV, których zadaniem jest skuteczny atak na silnie chronione cele.

Skrzydłowy-cyborg i jego pan

W pierwszej z dwóch klas mowa jest o szybkiej maszynie posiadającej zdolności stealth, co jest wnioskiem z doświadczeń ostatnich incydentów, takich jak zestrzelenie RQ-4A Global Hawk przez Iran. Docelowo takie bezzałogowce mają wspierać w działaniach bojowych samoloty F-35, tworząc z nimi mieszane formacje. Skunk Works jest jednym z uczestników programu U.S. Air Force o kryptonimie SkyBorg, którego założenia zbieżne są z programem Loyal Wingmen.

Pomimo nazwy, nawiązującej nieco do kina SF i latających robotów-żołnierzy, Amerykanie nie planują dać tej maszynie zbyt dużej autonomii. O ile sztuczna inteligencja zostanie w tego typu projektach wykorzystana do sterowania maszyną, manewrowania nią i unikania kolizji oraz analizy zbieranych danych i np. segregowania celów pod względem ich wagi (poziomu zagrożenia), o tyle ostateczną decyzję ma zawsze podejmować człowiek. Często nazywa się to zasadą Man-in-the-Loop (ang. Człowiek w pętli decyzyjnej), ale Jacob Johnson, specjalista ds. projektowania bezzałogowych statków powietrznych w Skunk Works, mówi raczej o koncepcji Man-on-the-Loop, czyli człowieka ponad pętlą. Jest to ludzki operator nie tylko zatwierdzający wynik, ale też mogący prześledzić cały proces podejmowania decyzji i zweryfikować czy był on właściwy. Celem jest obniżenie zagrożenia błędem i podniesienie skuteczności latającego cyborga w zmieniającej się sytuacji taktycznej.

Zaletą takich maszyn jak SkyBorg towarzyszących np. F-35 czy innym typom myśliwców 4+ i 5 generacji, jest zmniejszenie zagrożenia dla pilota, który może zrealizować zadanie za pośrednictwem SkyBorga, bez wystawiania swojego życia na zagrożenie. Równocześnie bezzałogowa maszyna bojowa będzie tańsza oraz zdolna do wykonywania manewrów, które stanowiłyby zagrożenie zdrowia i życia dla człowieka (na przykład ze względu na przeciążenia). Oprócz przenoszenia uzbrojenia takie maszyny będą też stale zbierać i przetwarzać informacje, ale też zyskają zdolności walki elektronicznej czy cybernetycznej, wynosząc działania na całkowicie inny poziom.

Horda krążącej amunicji - kiedy jeden to za mało

Całkiem odmienne założenia łączą się z projektami, takimi jak Grey Wolf czy Golden Hord (ang. Złota Orda), których celem jest doskonalenie możliwości tanich, stosowanych masowo, „jednorazowych” bezzałogowców, amunicji krążącej i innych „inteligentnych” środków bojowych. Celem takiej „powietrznej szarańczy” jest przeciążenie, obezwładnienie i oślepienie obrony powietrznej przeciwnika, aby możliwe było zniszczenie wybranych celów, szczególnie tych chronionych przez wielowarstwowe systemy defensywne.

Początkowo amerykańskie siły powietrzne dążyły do opracowania, ramach programu Grey Wolf, nowego rodzaju pocisków, jednak w połowie 2019 projekt ten anulowano. Jego miejsce zajął projekt „Złotej Ordy”, czyli wykorzystania istniejących już rodzajów pocisków manewrujących i innego typu amunicji inteligentnej, takich jak AGM-158B JASSM-ER czy GBU-53/B StormBreaker oraz pocisk walki elektronicznej ADM-160 MALD.

W przypadku roju cele są wyznaczone wcześniej, natomiast chodzi o to, że korzystając ze sztucznej inteligencji można dynamicznie zarządzać działaniem takiej masy pojedynczych statków powietrznych, co byłoby trudne do wykonania dla człowieka-operatora. Taki rój, czy horda, ma składać się z pocisków o różnym przeznaczeniu, fałszywych celów, systemów walki elektronicznej i urządzeń zakłócających, które będą dynamicznie reagować na zmieniającą się sytuację i optymalizować swoje działania pod kontem maksymalnej skuteczności.