Rodzina Tygrysów. Pojazdy wielozadaniowe po rosyjsku

Pod ogólnym mianem Tigr ukrywają się dwie zasadnicze rodziny wozów – wersja dla policji i jednostek bezpieczeństwa oraz wersja dla sił zbrojnych.

Tigry to pojazdy w formule 4x4 o różnym stopniu opancerzenia i wyposażenia. Bronią ofensywną są zazwyczaj kaemy 6P7 PKM lub 6P41 Pieczenieg kal. 7,62 mm, wkm-y 6P49 Kord kal. 12,7 mm, ewentualnie granatniki AGS-30 kal. 30 mm. Platforma jest wykorzystywana do montażu rozmaitej aparatury dowodzenia, łączności i rozpoznania, a także specjalistycznej broni ofensywnej, np. systemów przeciwlotniczych lub przeciwpancernych. Wersje wozów Tigr różnią się, oczywiście, liczbą przewożonych pasażerów, zastosowanym silnikiem czy stopniem opancerzenia. Zasadniczo wersja podstawowa dla Wojsk Wewnętrznych i policji to SPM i SPM-2, natomiast dla wojska „czternastki” i „piętnastki”, czyli Tigr, Tigr-M i Tigr-M SpN.

Charakterystyczne dla wozów Tigr jest rozbudowany indeks liczbowy, przy czym ostatnie cyfry oznaczają wersję specjalistyczną (wiele wersji osadzono np. na platformie bazowej GAZ-2330). Poza określeniem fabrycznym (GAZ lub WPK), niektóre wersje otrzymują czasami dookreślenie w postaci akronimu, np. STS (specjalny środek transportowy) lub ASN (samochód wielorakiego przeznaczenia) czy SPM (specjalna policyjna maszyna).

Celem niniejszego przeglądu jest m.in. wskazanie, iż pod względem znaczenia i liczby podtypów Tigr zasługuje na miano “rosyjskiego Humvee”.

1. GAZ-233001 – pięciodrzwiowa, nieopancerzona wersja cywilna

2. GAZ SP-46 - paradny kabriolet

3. STS GAZ-233014 – wojskowy, opancerzony pojazd wielozadaniowy

4. GAZ-233034 SPM-1 – policyjny, opancerzony pojazd transportowy

5. GAZ-233036 SPM-2E – policyjny specjalny wóz z rozbudowanym wyposażeniem

6. Abaim-Abanat – policyjny pojazd szturmowy (z rampą szturmową) na bazie SPM-1

7. R-145BMA – dowódczo-sztabowa maszyna (KSzM) na bazie SPM-2

8. Tigr „antysnajper” - pojazd z czujnikami akustycznymi do wykrywania pozycji snajpera

9. APE-MB – wóz dowódczo-sztabowy (KSzM) z systemem dowodzenia pododdziałami Wojsk Wewnętrznych (WW) MSW

10. MK BLA-01 – mobilny system bezzałogowych aparatów latających (BLA) na bazie SPM-2/SPM-2M

11. AMN 233114 Tigr-M – wojskowy opancerzony pojazd wielozadaniowy

12. ASN 233115 Tigr-M SpN (Specnaz) – pojazd dedykowany dla sił specjalnych (armijny specnaz)

13. SBRM – specjalny pojazd rozpoznawczy na bazie SPM-1 dedykowany dla WW MSW

14. MKTK REB PP – pojazd WRE z systemem Liejer-2 na bazie Tigr-M

15. Tigr-6A – pojazd opancerzony z podwyższoną klasą opancerzenia

16. SBM WPK-233136 – wielozadaniowy pojazd opancerzony

17. Tigr Ochotnik

18. Tigr z UOS – policyjna wersja SPM-1 z wyrzutnią środków antydemonstracyjnych

19. Tigr z uniwersalnym systemem przeciwpancernym Kornet-D/EM

20. Tigr Nexter – pojazd bazowy z modułem bojowym firmy Nexter ARX20

21. Tigr M2 – wariant z zdalnie sterowanym modułem bojowym rosyjskiej firmy KEMZ z Kowrowa

Oczywiście, lista powyżej nie wyczerpuje wszystkich wersji i podwersji maszyny Tigr, zwłaszcza tych rzadziej spotykanych, jak chociażby wersja Tigra określana jako Tigr Projekt 420, czyli pojazd z silnikiem Cummins o nietypowo dużej mocy (samochód stał się w Rosji „sławny” w 2010 r., kiedy okazało się, że na poligonie jeździł nim prezydent Miedwiediew). Inne "rzadkie" wersje to uzbrajane modułami zdalnie sterowanymi, analogicznie jak Tigr Nexter, zachodniej proweniencji np. modułem Hitrole włoskiej Oto Melary.

Lekkie Tigry mogą być także wykorzystane jako wozy dowodzenia pododdziałami obrony przeciwlotniczej. Przykładowo, Tigra skonfigurowano jako wóz dowodzenia systemu przeciwlotniczego 42S6 Morfiej. Z kolei na Oboronexpo-2014 ujawniono wóz dowodzenia pododdziałami przeciwlotniczymi z zainstalowanym niewielkim, ścianowym radarem typu 1Ł122-1 Garmoń.

Tigry mogą być także z powodzeniem wykorzystywane jako pojazdy walki radioelektronicznej, lekkie pojazdy przeciwpancerne i jako wozy patrolowo-rozpoznawcze.

Pierwsza z wymienionych wersji Tigra to MKTK REB PP – pojazd WRE z systemem Liejer-2 na bazie Tigr-M. Powstał w wyniku zapotrzebowania zgłaszanego przez jednostki WRE na specjalną aparaturę zainstalowaną na lekkim, kołowym, nośniku opancerzonym. Tigr-M Liejer-2 przeznaczony jest m.in. do prowadzenia rozpoznania radioelektronicznego aktywnych źródeł, ich zakłócania i zagłuszania. System pozwala także prowadzić ćwiczenia na poligonie, imitując środki przeciwnika lub występując w roli źródła zakłóceń w celach szkolenia własnych pododdziałów WRE. Aparatura WRE posadowiona została na dachu samochodu WPK-233114 Tigr-M nie wychodząc poza jego bryłę. Wozy tego typu, należące do pododdziałów WDW, widoczne były chociażby w trakcie aneksji Krymu w 2014 r.

Drugą wersją, którą warto scharakteryzować nieco szerzej, jest wersja z rakietami ppk typu Kornet-M. Wewnątrz wersji GAZ-233036 zamontowano wysuwaną poczwórną wyrzutnię 9P-163-3 z rakietami Kornet-M. W czasie marszu wyrzutnie chowane są wewnątrz wozu w specjalnych komorach, natomiast przestrzeń ładunkową zajmują specjalne stelaże z rakietami zapasowymi. Z wyrzutni można, oczywiście, strzelać najnowszymi odmianami rakiet Kornet-M, np. przeciwpancerną 9M133M2 z tandemową głowica kumulacyjną, mającą zasięg 8 km.

Interesująca jest także wersja rozpoznania – SBRM (służbowo-bojowa maszyna rozpoznawcza) - przeznaczona dla pododdziałów MSW, debiutująca w 2012 r. Na podwoziu GAZ-233036 osadzono środki rozpoznania: system optoelektroniczny (OES), stację radiolokacyjną, czujnik akustyczny wykrywania wystrzałów, stanowiska operatorskie zdalnie sterowanych aparatów bezzałogowych (system Eleron), zagłuszarkę, itd. Radiolokator Fara-WR, kamery (termowizyjną i telewizyjną) oraz dalmierz zamontowano na teleskopowym maszcie. Broń ofensywną stanowi zdalnie sterowane stanowisko z wkm-em Kord 12,7 mm.

Na bazie Tigra powstają także wersje specjalistyczne na Białorusi i w Kazachstanie. W tym pierwszym wypadku chodzi o pojazd Lis-PM z wyrzutnią ppk Szerszeń, a w drugim – pojazd patrolowo-rozpoznawczy PRM kazachsko-izraelskiej firmy Delta IT.

Marcin Gawęda