Rakiety, drony i minowanie. Zbrojeniówka w wyścigu o pieniądze z UE

Ministerstwo Obrony Narodowej poinformowało o wybraniu do europejskiego programu EDIRPA produktów spółek-córek PGZ, a także z Grupy WB. Chodzi o następujący sprzęt:

• przenośne przeciwlotnicze zestawy Piorun (sprawdzone bojowo na Ukrainie i używane też m.in. w Estonii i Norwegii, zakupione również przez USA i wybrane przez Słowację), które mogą skutecznie zwalczać cele powietrzne na odległościach od 400 m do ponad 6,5 km i na wysokościach od 10 m do ponad 4 km;
• systemy minowania narzutowego Baobab-K, zamówione w 2022 roku i zdolne do szybkiego tworzenia przeciwpancernych pól minowych (24 takie pojazdy zamówiono w 2022 roku;
• karabinki Grot powszechnie używane w Wojsku Polskim, wykorzystywane również na Ukrainie, eksportowane także do państw afrykańskich;
• systemy bezzałogowe klasy mini FlyEye i amunicję krążącą Warmate (używane bojowo na Ukrainie, wykorzystywane też przez inne państwa) oraz zakupiony w 2022 bezzałogowy system rozpoznawczo-uderzeniowy Gladius o zasięgu ponad 100 km.

Produkty te oferowane są sojuszniczym państwom UE (i Norwegii), a ewentualne wspólne zakupy z co najmniej trzech krajów będą mogły zyskać dofinansowanie. Warto dodać, że lista polskich systemów zgłaszanych do EDIRPA nie jest zamknięta i może objąć też zupełnie nowe typy sprzętu.

Czym jest EDIRPA?

W reakcji na pełnowymiarową agresję Rosji na Ukrainę Unia Europejska zdecydowała o zwiększeniu zakresu inicjatyw finansujących rozwój zdolności obronnych. Jedną z nich jest program wzmocnienia europejskiego przemysłu obronnego poprzez wspólne zakupy (European Defence Industry Reinforcement through common Procurement Act, EDIRPA) utworzony rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady Unii Europejskiej z dnia 18 października 2023 r.

W ramach EDIRPA planuje się wsparcie finansowe wspólnych zakupów realizowanych przez co najmniej trzy państwa członkowskie w latach 2024-2025. Budżet programu, czyli możliwa wartość dofinansowania, to około 310 mln euro. Został on podzielony na trzy zadania: zakupy amunicji, platformy bojowe i wymiana starych systemów oraz obrona powietrzna i przeciwrakietowa (w tym zwalczanie BSP). Każde z nich może zostać dofinansowane kwotą do 103,2 mln euro. Dodajmy, że to jedynie kwota dofinansowania, a wartość zakupów realizowanych z tych programów może być wielokrotnie większa. Udział w EDIRPA stanowi więc istotną szansę dla polskiego przemysłu obronnego.

Warto dodać, że EDIRPA ma tymczasowy charakter. W kolejnych latach Unia Europejska ma podejmować znacznie ambitniejsze inicjatywy w zakresie finansowania obronności. Pierwszym krokiem jest program EDIP (European Defence Industry Programme) zakładający inwestycję w kwocie 1,5 mld euro w latach 2025-2027, w tym w zakresie wspólnych zakupów i mocy produkcyjnych.

Mówi się o przeznaczeniu przez UE znacznie większych kwot, nawet do 100 mld euro, na cele obronne w ciągu najbliższej dekady, na przykład drogą emisji specjalnych obligacji bądź przekierowania niewykorzystanych środków z Krajowych Planów Odbudowy. O tej ostatniej kwestii wspominał niedawno premier Donald Tusk. W odpowiedzi na pytania Defence24.pl Komisja Europejska potwierdziła niedawno, że propozycje w zakresie większego finansowania obronności mają zostać przedstawione do czerwca. Zaangażowanie w finansowanie obronności zwiększa też Europejski Bank Inwestycyjny. Oznacza to, że udział w programie EDIRPA, jeśli zakończy się sukcesem, umożliwi polskiemu przemysłowi zbudowanie doświadczenia niezbędnego do ubiegania się o znacznie większe środki.