PGZ i modernizacja Leopardów pod lupą NIK [RELACJA]

Prace kontrolne Najwyższej Izby Kontroli w zakresie kontroli prac resortu Obrony Narodowej referował Marek Zająkała, dyrektor Departamentu Obrony Narodowej NIK. Jak poinformował, jego departament zrealizował doroczną kontrolę wykonania budżetu za rok 2020 w zakresie części 29 budżetu – Obrona Narodowa, realizacji budżetu Agencji Mienia Wojskowego i planów finansowych funduszu modernizacji. Kolejna kontrola dotyczyła osiągania zakładanych zdolności operacyjnych podsystemu rozpoznania obrazowego SZ RP. Informacje na ten temat z klauzulą poufne zostały przekazane w październiku.

Trzecia natomiast to informacja realizacji planu inwestycji budowlanych. Została ona przekazana do Sejmu w listopadzie 2020 roku z klauzulą jawne. Czwarta informacja z klauzulą poufne dotyczyła tworzenia Wojsk Obrony Terytorialnej i została dostarczona z klauzulą poufne. Kontrola piąta z klauzulą zastrzeżone dotyczyła modernizacji i modyfikacji wybranego sprzętu wojskowego i została przekazana w czerwcu tego roku. Szósta kontrola dotyczyła budowy Muzeum wojska Polskiego i z klauzulą jawne została przekazana w marcu br.

W ubiegłym roku Departament Obrony Narodowej NIK przekazał też do Sejmu i najważniejszych osób w państwie informacje z kontroli prowadzonych wcześniej. Były to:

• w styczniu ub. r. – informacje o wynikach kontroli dotyczącej przygotowań obronnych państwa w systemie bezpieczeństwa narodowego (klauzula tajne);
• w maju ub. r. – o wynikach kontroli realizacji prac rozwojowych na rzecz resortu ON (klauzula jawne).

Departament NIK przeprowadził również pięć kontroli doraźnych, z których niesporządzane są informacje, a kończyły się jedynie wystąpieniami. Dotyczyły one:

• powołania 18 Dywizji Zmechanizowanej w kontekście zadań wynikających z procesu planowania i przygotowania SZ RP (wystąpienie dostarczone w styczniu, ściśle tajne);
• realizacji systemowych wniosków pokontrolnych NIK przez właściwe organy konstytucyjne państwa z kontroli planowania obronnego. (wystąpienie przekazane do szefa MON i premiera, zastrzeżone);
• systemu planowania, pozyskiwania i eksploatacji sprzętu wojskowego i powszechnego użytku Żandarmerii Wojskowej w latach 2011-2020. Kontrola ta jest na końcowym etapie opracowania wystąpień pokontrolnych;
• realizacji zadań obronnych z dotacji celowej ministra ON dla funduszu dróg samorządowych. (Wystąpienia zostały przekazane szefowi MON i ministrowi infrastruktury);
• realizacji zadań przez Narodowe Siły Rezerwowe. Wystąpienie oznaczono klauzulą poufne. 

W roku 2021 Departament NIK zrealizował do tej pory jedyną kontrolę wykonania budżetu państwa, której wyniki były omawiane na SKON w ubiegłym miesiącu. Również w tym roku ma zostać zrealizowana kontrola zatytułowana „Osiąganie gotowości mobilizacyjnej i bojowej SZ do realizacji zadań w czasie wojny”. Będzie to kontrola niejawna, a wyniki powinny pojawić się w drugim półroczu tego roku.

Realizowana jest też kontrola poświęcona stanu realizacji wybranych zadań z Planu Modernizacji Technicznej dotyczących Marynarki Wojennej. Wyniki tej kontroli także powinny pojawić się jeszcze w tym roku.

Niedawno zakończona została również kontrola procesu pozyskiwania pilotów SZ RP i informacja z tej kontroli trafi do posłów już niedługo. Ostatnia z kontroli dotyczyła modernizacji czołgów Leopard 2A4 przez konsorcjum PGZ i ZM Bumar-Łabędy.

W drugim półroczu tego roku planowane są jeszcze dwie kontrole doraźne poświęcone:

• zawarcia umowy na modernizację Leopardów do wersji 2PL. Będzie ona prowadzona w MON i Inspektoracie Uzbrojenia;
• osiągania gotowości mobilizacyjnej i bojowej SZ RP w wybranych jednostkach Sił Powietrznych i Marynarki Wojennej.

Departamentu Obrony Narodowej NIK uczestniczy też w kontrolach NIK koordynowanych przez inne departamenty. Są to kontrole dotyczące:

• funkcjonowania PGZ i spółek zależnych – to kontrola Departamentu Gospodarki, Skarbu Państwa i Modernizacji NIK;
• realizacji rządowego programu przeciwdziałania korupcji na lata 2018 – 2020. To z kolei koordynuje Departament Administracji Publicznej NIK.

W czasie dyskusji, która nastąpiła po wystąpieniu dyrektora Zająkały głos zabierali posłowie opozycji. Poseł Czesław Mroczek (KO) powiedział, że „Z zadowoleniem odbiera, że NIK prowadzi tak liczne kontrole i podejmuje tematy, które pojawiają się na SKON, w szczególności zaś te dotyczące Marynarki Wojennej”. Pytał także kiedy będą dostępne wyniki kontroli PGZ oraz o zakres kontroli, które dotyczyły korupcji w resorcie Obrony Narodowej.

Dyrektor Zająkała odpowiedział na to, że wyniki kontroli PGZ będą gotowe w 3. lub 4. kwartale bieżącego roku. Co do kontroli dotyczącej korupcji w latach 2018-2020, to powiedział, że jej program jeszcze nie jest zatwierdzony, ale, ma ona zacząć się we wrześniu i w jej ramach jest przewidziane skontrolowanie MON jako urzędu, ŻW i jeszcze jednej jednostki.

Poseł Cezary Grabarczyk (KO) pytał o to, czy NIK może wpłynąć na przyspieszenie wyników oceny inwestycji pieniędzy MON w drogi lokalne. Obecnie sytuacja jest bowiem taka, że pełna informacja na ten temat ma być dostępna dopiero w 2029 roku.

Dyrektor Zająkała zgodził się z nim, że rok 2029 to termin odległy, ale że rok do roku częściowe informacje na temat oceny realizacji tych prac może dostarczać NIK przy okazji corocznych kontroli budżetowych.

Na koniec posiedzenia Sejmowa Komisja Obrony Narodowej jednogłośnie przyjęła opinię, że zakres prac NIK był prawidłowy i przydatny dla prac komisji.