Z wojny po mistrzostwo świata. Usyk i inni sportowcy w wojsku

W kwietniu 2023 r. minister sportu Ukrainy Wadym Hutcait ogłosił potworne statystyki. Okazało się, że w rok wojny zginęło 262 ukraińskich sportowców. Rok później zakomunikowano, że poległo ponad 400. Wśród zabitych minister wymienił łyżwiarza figurowego Dmytro Szarpara, który zginął w walkach pod Bachmutem, oraz Wołodymyra Androszczuka, 22-letniego dziesięcioboistę, który miał startować w Paryżu. Poległych atletów i atletki na Ukrainie nazywa się „Aniołami Sportu” na wzór „Niebiańskich Sotni”.

Wśród zabitych są zarówno kobiety, jak i mężczyźni. Część zginęła na froncie, ale część zabili Rosjanie w bombardowaniach cywilnych obiektów na tyłach. Piłkarka Wiktoria Kotlarowa zginęła w rosyjskich nalotach na Kijów, a utytułowana młoda tancerka Daria Kurdel została zabita w ostrzale rakietowym Krzywego Rogu. Wśród poległych „Aniołów Sportu” są w zasadzie reprezentanci każdej dyscypliny.

Jednym z najwaleczniejszych sportowców był Dmytro Sydoruk. Jego kariera w sporcie była nietypowa. Najpierw stał się weteranem walk w Donbasie, gdzie walczył od 2014 r. i został ranny. Rekonwalescencja sprawiła, że wrócił do łucznictwa i zdobył srebrny medal na powszechnie znanych w kręgach wojskowych zawodach Invictus Games. Zginął w walkach o Chersoń, służąc jako sierżant 24. Samodzielnej Brygady Zmechanizowanej.

W ostrzela artyleryjskim Bachmutu zginął Serhij Balanczuk, piłkarz i wychowanek Dynama Kijów, który grał w izraelskim klubie piłkarskim Maccabi Hajfa. Ihor Bojko grał w amerykański futbol i reprezentował takie kluby jak Kyiv Patriots i Vinnytsia Wolves w Ukraińskiej Lidze Futbolu Amerykańskiego (ULAF). Zmarł od ran po walkach w Donbasie.

W dobie nowej ukraińskiej ustawie o mobilizacji i dyskusji w Polsce, że podobno Ukraińcy nie chcą walczyć za swój kraj, warto odnotować, że ukraińscy sportowcy wykazali się wyjątkową determinacją do obrony kraju. Kto nie mógł walczyć z bronią w ręku, ten jechał pomagać jako wolontariusz. Skeletonista (sanie sportowe) Władysław Heraskewycz zasłynął tym, że w połowie lutego 2022 r. na Zimowych Igrzyskach Olimpijskich w Pekinie stanął przed kamerami z błękitno-żółtą kartką z napisem: „No war in Ukraine”. Obecny na trybunach Władimir Putin, dla którego igrzyska były zapewne pretekstem do sondowania stosunku Xi Jinpinga do przyszłej inwazji, ostentacyjnie ignorował Ukraińców, udając, że śpi. Niebawem Putin wydał rozkaz do inwazji, a Heraskewycz jeździł z pomocą humanitarną na front, przedzierając się przez ogarniętą walkami szosę Żytomierz-Kijów.

W szeregach sił mundurowych byli także sportowi celebryci tacy właśnie jak Ołeksandr Usyk. 24 lutego 2022 r. Usyka skrytykowano, że przebywa na emigracji w Wielkiej Brytanii, gdy kraj krwawi. Usyk wrócił wszelako na Ukrainę i zaciągnął się do kijowskiej obrony terytorialnej. „Rosjanie! Nie walczycie z naszym rządem, nie walczycie z naszą armią. Walczycie z naszymi ludźmi! Nie musicie nas uwalniać. Jesteśmy w domu, będziemy wolni, ponieważ to nasza ziemia. Wy przyszliście do nas, nie potrzebujemy was” – apelował Usyk.

Ukraińska stolica w pierwszych dniach wojny była zmilitaryzowana, mundury włożyli legendarni bokserzy, czyli bracia Kliczko. Mistrzowie sztuk walk byli wysoko reprezentowani w szeregach ukraińskiej obrony, bo zaciągnął się także Wasyl Łomaczenko oraz mistrz MMA federacji Bellator Jarosław Amasow. Jedną z wojennych legend jest fakt, że Amasow jako żołnierz wyzwolił dom swojej matki w Irpieniu, gdzie odzyskał własny mistrzowski pas. Wśród ukraińskich sportowych legend, które pojechały na front, jest także Ołeh Łużny. To legenda reprezentacji Ukrainy w piłce nożnej, futbolowy mistrz Anglii. Co ciekawe, zdążył jeszcze zagrać mecz w reprezentacji ZSRR i w „sojuzie” wygrywał plebiscyty na najbardziej obiecującego sportowca. Po rozpadzie Sowietów urodzony we Lwowie Łużny zadeklarował, że będzie grał dla Ukrainy.

Wróćmy do Usyka. „Ale nagle, zaledwie kilka godzin przed wyjazdem na lotnisko, około trzeciej w nocy, moja żona dzwoni do mnie ze łzami w oczach i mówi, że słychać wiele eksplozji i prawdopodobnie zaczęła się wojna” – relacjonował początek wojny Usyk dla BBC Sport. „Jego rodzina była w Kijowie, ponieważ tego dnia jego córka obchodziła urodziny. W jego domu w Kijowie było wielu gości” – zaznaczał jego promotor. Loty odwołano, więc Usyk wylądował w Polsce, wziął samochód i pojechał do ukraińskiej stolicy. Chciał by żona z dziećmi się ewakuowała, ale jego małżonka nie chciała się zgodzić. Ostatecznie najbliżsi Usyka wyjechali, a on zaciągnął się do obrony terytorialnej.

Co wiemy o jego służbie? „Związał się z organizacją samoobrony i wraz ze swoimi partnerami i kolegami zaczął przemieszczać się po regionie, w którym mieszkał” – wyjaśniał jego promotor. „Zadaniem Usyka było krążyć po terenie w poszukiwaniu obcych ludzi, ustawiać blokposty, aby zobaczyć, kto się pojawia. Aby mieć pewność, że nikt obcy lub niebezpieczny nie przejdzie przez posterunek, a jeśli coś się stanie, kontakt do specsłużb” – zaznaczał.

Pięściarski mistrz deklarował, że nie użył Kałasznikowa. Jeździł po szpitalach i jednostkach, by podnosić morale ludzi. Założył także fundację niosącą pomoc ofiarom wojny. Wojna przerwała przygotowania Usyka do rewanżu z Anthonym Joshuą. W 2021 r. Usyk pokonał Brytyjczyka, ale rewanż z uwagi na wojnę stanął pod znakiem zapytania. Ostatecznie do walki doszło, Usyk uzyskał od przełożonych zgodę na opuszczenie kraju, by zawalczyć. Joshua przegrał po raz drugi. Teraz pokonał Fury’ego. Sam Tyson Fury zarzucił Usykowi zwycięstwo „bo Ukraina jest w stanie wojny”. Bokserscy eksperci zauważają wszelako, że gdyby nie liczenie Fury’ego w siódmej rundzie, kiedy zachwiał się po kanonadzie Usyka, to Brytyjczyk zostałby ciężko znokautowany, a walka zakończyłaby się przed czasem.

Co należy zaznaczyć, wśród poległych na Ukrainie sportowców był także polski zawodnik MMA, ochotnik, wolontariusz Tomasz Walentek. Służył w Legionie Międzynarodowym.