Bułgaria wybiera F-16 Block 70 [Komentarz]

Rekomendacja ministerialnej komisji analizującej złożone oferty została przekazana radzie ministrów Bułgarii podczas ostatniego przed świętami dnia prac rządu, 21 grudnia 2018. Rekomendacja wraz z raportem trafiła do przedstawicieli rządu z rąk ministra obrony Krasimira Karakaczanowa, który podczas konferencji prasowej wyraził swoją pozytywną ocenę amerykańskiej oferty. 

Pozyskanie od Stanów Zjednoczonych nowych wielozadaniowych myśliwców, jakimi są F-16 Block 70, wyposażone w najnowszej generacji radar i uzbrojenie, istotnie poprawi możliwości bojowe bułgarskich sił powietrznych.

Decyzja o wyborze tej akurat oferty zaskoczyła część ekspertów, gdyż w ostatnim czasie pojawiły się dwie informacje, mogące obniżać ocenę F-16 w tym postępowaniu. W grudniu przedstawiciele koncernu Lockheed Martin przyznali, że nie będą w stanie dostarczyć pierwszych samolotów w przeciągu 2 lat od podpisania umowy, czego oczekiwała strona Bułgarska. Jest to istotne, ze względu na pilną potrzebę odzyskania prze ten kraj możliwości ochrony własnej przestrzeni powietrznej. Ze względu na niesprawne myśliwce MiG-29, misja ta jest realizowana rotacyjnie przez samoloty NATO, podobnie jak ma to miejsce nad Islandią czy krajami bałtyckimi, które w ogóle nie dysponują i nie dysponowały myśliwcami. Drugi problem może stanowić cena, która w przypadku F-16 Block 70 przekracza wyasygnowaną przez rząd w Sofii sumę 1,8 mld lewa, czyli nieco ponad miliarda dolarów.

Oba problemy mogą zostać rozwiązane, zarówno po stronie amerykańskiej jak i bułgarskiej, jak wynika z decyzji komisji ewaluacyjnej, ale również z doniesień prasowych. Dyrektor ds. rozwoju kontraktów międzynarodowych w programie F-16 firmy Lockheed Martin, James Robinson poinformował dziennikarzy, że koncern wspólnie z administracją USA pracuje zarówno nad skróceniem czasu dostawy jak też obniżeniem kosztów w stosunku do złożonej Bułgarii oferty. Negocjacje międzyrządowe z USA w sprawie tych maszyn, jak wiadomo dostępnych wyłącznie w ramach programu Foreign Military Sale, mogą faktycznie prowadzić do pewnych zmian w wartości.

Równolegle z negocjacjami z USA, rząd w Sofii będzie prowadził prace nad możliwością zwiększenia środków wyasygnowanych na cel pozyskania nowych myśliwców. Zarówno zawarcie umowy z rządem USA na zakup samolotów F-16 Block 70 jak też ewentualne zwiększenie budżetu na ten cel wymaga nie tylko zgody rządu, ale również ratyfikacji przez parlament Bułgarii.

Program zakupu myśliwców wielozadaniowych obejmuje dostawy w dwóch fazach po 4 samolotów w każdej, oraz utworzenie infrastruktury i szkolenie personelu dla obsługi maszyn. Bułgaria chce w pierwszej kolejności osiągnąć zdolność do samodzielnej ochrony przestrzeni powietrznej a w dalszej perspektywie również inne możliwości, w tym atakowania celów naziemnych i morskich. Był to główny powód odrzucenia przez ministerialną komisje oferty szwedzkich samolotów Saab JAS-39 Gripen, gdyż jak poinformowano w uzasadnieniu, oferta obejmowała jedynie samoloty w konfiguracji myśliwskiej. Uzyskanie możliwości maszyny wielozadaniowej „wymagało zawarcia odrębnej umowy ze stroną trzecią, której wartość nie została ujęta w ofercie”. Jest to informacja o tle interesująca, że to właśnie Saab Gripen został dwa lata temu wybrany w przetargu na następcę MiGów-29, który został anulowany z przyczyn politycznych.

W obecnej sytuacji Bułgaria jest kolejnym obok Słowacji państwem wschodniej flanki NATO, które zdecydowało się na samoloty F-16 Block 70/72 czyli najnowszą generację tych maszyn. Nieco w tyle pozostaje Polska z pozyskanymi 15 lat temu F-16C/D Block 52+ oraz Rumunia, która co prawda kupiła maszyny w roku 2012, ale są to stare F-16 A/B Block 20 MLU zmodernizowane i dostarczone przez Portugalię.

Wybrany przez Bułgarię F-16 Block 70 (tak zwany Super Viper) to najnowsza wersja tej maszyny oparta na F-16IN, opracowana z myślą o Indiach i posiadająca szczególne rozwiązania, takie jak wbudowany sensor podczerwieni IRST. Maszyny wykorzystują wiele rozwiązań zastosowanych w samolotach F-35, szczególnie w zakresie awioniki i systemu walki. Jest wśród nich np. radar AESA Northrop Grumman AN/APG-83 SABRE (ang. Scalable Agile Beam Radar) na bazie stacji radiolokacyjnej AN/APG-81 stosowanej w F-35, czy też celowniki nahełmowe Joint Helmet Mounted Cueing System. Umożliwia to wykorzystanie uzbrojenia kierowanego najnowszej generacji, w tym pocisków powietrze-powietrze AIM-120C7 i AIM-9X oraz bomb kierowanych Paveway IV i JDAM. Napęd stanowi silnik nowej generacji typu General Electric F110 lub Pratt & Whitney F100.