Libia: „blitzkrieg” Haftara, drugi front i rosnąca rola Rosji oraz Turcji [ANALIZA]

6 stycznia 2020 r. siły Haftara zajęły, niemal bez walki i w bardzo szybkiej operacji, Syrtę. Zdobyto miasto, port oraz lotnisko, przejęto nieco porzuconego sprzętu. Taktycznie powodem sukcesu było przejście na stronę Haftara salafickiej 604 Brygady. Lokalne siły ochrony i siły bezpieczeństwa, wierne rządowi w Trypolisie, zostały łatwo wyparte z miasta. Łupem LNA padło kilka ciężkich technicali – czyli pojazdów 4x4, np. firmy Toyota, powszechnie używanych przez obie strony konfliktu, (uzbrojonych w ZSU-23-2, armaty bezodrzutowe etc.). Oprócz tego, w ręce LNA dostał się co najmniej jeden turecki MRAP BMC Kirpi (podczas gdy drugi Kirpi został zniszczony) i rarytas – wóz bojowy nowoczesnego systemu ppk Krizantiema-S (14 pojazdów dostarczonych do Libii), mylony z BMP-3. Już to pokazuje, z jak różnych epok sprzęt pojawia się w Libii, obok nowych pojazdów spotyka się tam czołgi T-55 czy Centurion.

Zajęcie Syrty i ofensywa na Misratę jest otwarciem długo zapowiadanego przez Haftara drugiego frontu. Zgrupowanie nacierające wzdłuż wybrzeża, drogą Syrta-Misrata, ma na celu odciągnięcie spod Trypolisu doborowych sił milicji z Misraty. Milicje z Misraty uważane są za oddziały bardzo wartościowe i zajmowały kluczowe odcinki obrony Trypolisu od początku ofensywy Haftara, czyli od wiosny 2019 r. Przykładowo w rejonie międzynarodowego lotniska walczyły m.in. dwie doborowe jednostki z Misraty: Brygada Al-Mahjub (bardzo silna, licząca szacunkowo ok. 800 bojowników), oraz 166 Brygada. Milicje z Misraty zmobilizowane były w zasadzie w 2016 r. do walki z Daesh (ISIS), co zakończyło się odbiciem z rąk islamistów Daesh Syrty. Wówczas utworzono tam lokalne siły obrony, w postaci 604 Brygady, która miała za zadanie zapewnić spokój w samym mieście, a potem przeszła na stronę LNA.

Po zajęciu Syrty i przerzuceniu tam sił policji i policji wojskowej, zgrupowanie uderzeniowe Haftara uderzyło wzdłuż drogi nabrzeżnej na Misratę. Kilka dni później walki toczyły się już o miejscowości Al-Washka i Abu Grain, gdzie siły LNA zdobyły kolejne łupy, m.in. co najmniej 2 naramienne wyrzutnie typu Strieła-2 oraz kolejne technicale. Atak wspierały z powietrza m.in. śmigłowce Mi-35. Można się jednakże spodziewać, że opór będzie tężał wraz z zbliżaniem się frontu do samej Misraty.

Zacięte walki toczą się także w podmiejskich dzielnicach Trypolisu, który niezmiennie jest głównym celem sił Haftara. To, czy walki będą się toczyć, zależy także od przebiegu rozmów politycznych, w kontekście zawartego niedawno, kruchego rozejmu. Uderzeniowym związkiem taktycznym, który odgrywa od dawna ważną rolę na froncie trypolitańskim, jest niezmiennie elitarna jak na warunki LNA, 106 Brygada. inne wartościowe jednostki LNA, to tradycyjnie Saiqa (Saeqa), formacja wywodząca się z sił specjalnych, w czasie wojny rozbudowana do siły kilka batalionów, Brygada Tariq bin Ziyad, czy 73 Brygada.

Według niektórych źródeł faworyzowana jest ostatnio zwłaszcza 106 Brygada, która toczy zacięte walki w przedmieściach na południe od Trypolisu. Brygada dowodzona jest przez syna feldmarszałka, wyposażona została niedawno m.in. w lekkie kołowe wozy bojowe Terrier LT-79 4x4 (w grudniu 2019 r. otrzymała co najmniej 8 wozów LT-79 z otwartym stanowiskiem z km PKM 7,62 mm). Notabene z innych wozów bojowych przekazywanych LNA z naruszeniem embarga można wspomnieć chociażby jordańskie KADDB al-Wahsh 4x4. Wsparcie lotnicze dla LNA, obok śmigłowców, zapewniają też samoloty MiG-21, MiG-23, MiG-25 i Su-22 oraz bezzałogowce Wing Loong, produkowane w ChRL i dostarczane przez Zjednoczone Emiraty Arabskie. Zdobycie Syrty może ułatwić przyszłe operacje powietrzne, jeśli takie będą prowadzone przez jednostki Haftara.

GNA otrzymała także niedawno pomoc wojskową, m.in. od Turcji, która coraz mocniej wchodzi w libijską wojnę. Głównymi siłami GNA są lokalne milicje (Trypolis, Misrata, Zawija etc.) oraz oddziały plemienne, część z nich była zmobilizowana do walki przeciwko Daesh (ISIS). Sprzęt dostarczony przez Turcję to m.in., wozy Kirpi i Vuran. Opierając się na materiale zdjęciowym można wnioskować, że GNA utraciła co najmniej kilka BMC Kirpi i Vuran, które m.in. na południe od Trypolisu, zniszczyła bądź przejęła uszkodzone, wspomniana 106 Brygada. 

Najważniejsze jest jednakże wsparcie militarne, które właśnie realizuje prezydent Erdogan, wysyłając do Libii bojowników z syryjskich protureckich ugrupowań zbrojnych oraz – prawdopodobnie – specjalistów, oficerów (doradców) i komandosów armii tureckiej. Już wcześniej do Libii przerzucano np. uzbrojone bezzałogowce

TB2. Rozszerzenie wsparcia rządu w Trypolisie jest jednak powiązane ze współpracą gospodarczą i polityczną.

Pod koniec ubiegłego roku Turcja zawarła z GNA umowę o wzajemnym wyznaczeniu granicy morskiej. Porozumienie ma w założeniu usankcjonować eksploatację przez Turcję znacznych zasobów surowców energetycznych na Morzu Śródziemnym. Inne państwa regionu, w tym wspierający Haftara Egipt, ale też np. Grecja i Cypr, ostro sprzeciwiają się temu porozumieniu, uznając je za godzące w ich korzyści i sprzeczne z prawem międzynarodowym. Podobne stanowisko zajmuje też Unia Europejska. Porozumieniu sprzeciwia się też wspierający LNA rząd tobrucki.

2 stycznia 2020 r. turecki parlament udzielił rządowi zgody na wysłanie wojsk do Libii, na oficjalną prośbę rządu w Trypolisie. Niedawne doniesienia mówią już o pierwszych stratach wśród syryjskich formacji protureckich, które przerzucono do Libii z północnej Syrii. Wg SOHR i innych źródeł, do Libii przerzucono pododdziały m.in. z Dywizji Sułtana Murada (Sultan Murad Division), Brygady Hamza (Hamza Brigade) i innych jednostek. 

Jak zauważają niektórzy analitycy oficjalne zaangażowanie Turcji w Libii może także – paradoksalnie - osłabić GNA wewnątrz kraju. Haftar będzie się ukazywał jako patriota walczący z obcą (turecką) interwencją, co może mieć przełożenie na wsparcie LNA przez niechętne Turcji ugrupowania salafickie. Być może pierwszy tego typu casus miał miejsce w Syrcie.

Na oficjalnej stronie LNA już pojawiają się filmy z nagraniami bojowników oddziałów podległych GNA, które przechodzą jakoby na stronę marszałka Haftara. Należy przy tym pamiętać, że siły zbrojne GNA to konglomerat różnych, także islamistycznych milicji, które nierzadko są dla siebie wrogie, a nawet w przeszłości prowadziły ze sobą aktywne walki (notabene siły Haftara także nie są jednolite).

Embargiem ONZ nie przejmuje się żadna ze stron, dostarczając uzbrojenie, a zapewne także wsparcie innego rodzaju, jak np. wywiadowcze, pomoc doradców, specjalistów itp. GNA popierana jest przez Katar oraz Turcję, natomiast Haftara wspierają Egipt, Zjednoczone Emiraty Arabskie, Arabia Saudyjska, Jordania i Sudan. W Libii aktywne są także rosyjskie korporacje kontraktorskie (najemnicze), w tym najbardziej znana „Grupa Wagnera”. 

Od północy 12 stycznia obowiązuje rozejm pomiędzy siłami zbrojnymi LNA a GNA, wymuszony przez czynniki zewnętrzne (m.in. Rosję, Turcję i UE). Przeciwko rozejmowi opowiedział się początkowo marszałek Haftar, uznał go jednak, pod naciskiem dyplomacji m.in. wymienionych krajów.  

Utrzymanie rozejmu i zawarcie ewentualnego pokoju nie będzie raczej łatwe, widać natomiast rosnącą rolę polityczną Putina i Erdogana. Świadczy o tym spotkanie przedstawicieli obu stron libijskiego konfliktu w Moskwie, pod kuratelą dyplomacji rosyjskiej i tureckiej (Rosja wspiera Haftara, Turcja Saradża). Zapowiadana jest konferencja pokojowa ws. Libii w Berlinie. To, w jaki sposób będzie przebiegał proces pokojowy może istotnie wpływać na stabilność całego regionu Morza Śródziemnego. Szczególnie istotne są tu rola Rosji i Turcji w kluczowym państwie w pobliżu granic krajów UE, dysponującym zasobami surowców energetycznych i jednocześnie położonym na ważnych szlakach migracyjnych. Dla wpływów Turcji i jej rywalizacji z Grecją, Egiptem i Izraelem szczególne znaczenie ma to, czy rząd Libii (niezależnie od tego, jaki kształt przyjmie) będzie uznawał krytykowane przez Ateny czy Kair porozumienie o wyznaczeniu granicy morskiej. Libia kolejny raz staje się więc ważną areną walk o wpływy w bezpośrednim sąsiedztwie Europy.