Kryzys w zamówieniach zbrojeniowych Ukrainy - dymisja Klimenkowa

Minister obrony, Rustem Umerow, skrytykował dotychczasowe działania w zakresie zamówień wojskowych, wskazując na brak efektywności i niewystarczające wsparcie dla żołnierzy na froncie. Umerow ogłosił zamiar nieprzedłużania kontraktu z dotychczasową dyrektor Agencji Zamówień Obronnych (AOZ), Mariną Bezrukową, mimo wcześniejszej decyzji rady nadzorczej o przedłużeniu jej umowy o kolejny rok.

Agencja Zamówień Obronnych została utworzona w 2022 roku z myślą o zwiększeniu przejrzystości i ograniczeniu korupcji w procesach zakupowych. Jednak ostatnie wydarzenia wskazują na narastające napięcia wewnętrzne, które budzą obawy wśród zachodnich sojuszników Ukrainy. Prezydent Wołodymyr Zełenski oraz ukraińska rada ds. antykorupcji ostrzegają, że konflikt może zagrozić międzynarodowemu wsparciu wojskowemu dla kraju.

W ostatnich latach ukraiński sektor obronny zmagał się z licznymi wyzwaniami związanymi z procesem zamówień zbrojeniowych. Pomimo utworzenia w 2022 roku Agencji Zamówień Obronnych (AOZ) w celu zwiększenia przejrzystości i ograniczenia korupcji, pojawiły się doniesienia o nieprawidłowościach i nieefektywności w tym obszarze. Jednym z głównych problemów były przypadki zawyżania cen przy zakupie uzbrojenia. W kwietniu 2024 roku Narodowe Biuro Antykorupcyjne Ukrainy (NABU) we współpracy z polskimi organami ścigania przeprowadziło obławy w związku z podejrzeniami o zakup uzbrojenia po zawyżonych cenach w okresie od kwietnia 2022 do lutego 2023 roku. Śledztwo dotyczyło możliwego sztucznego podnoszenia cen poprzez udział firm pośredniczących zarejestrowanych poza granicami Ukrainy.

Dodatkowo, w październiku 2024 roku ujawniono, że AOZ dokonywała zakupów uzbrojenia za pośrednictwem „specjalnych importerów”, co prowadziło do opóźnień w dostawach i dodatkowych kosztach. Zalecenia NATO sugerowały likwidację pośredników w celu usprawnienia procesów zakupowych, jednak praktyka była kontynuowana, co budziło kontrowersje wśród sojuszników Ukrainy. Kolejnym istotnym problemem był niedostateczny nadzór nad wydatkami na zbrojenia. W maju 2024 roku pojawiły się informacje o odmowie przeprowadzenia audytu przez Najwyższą Izbę Kontroli w zakresie wydatków na zakup uzbrojenia. Brak takiego nadzoru rodził obawy o potencjalne przypadki korupcji i nieefektywne wykorzystanie środków publicznych.

Warto przypomnieć, że we wrześniu 2023 roku doszło już do znaczących zmian w kierownictwie Ministerstwa Obrony, kiedy to odwołano wszystkich ówczesnych wiceministrów, w tym Hannę Maliar. Było to związane z wcześniejszą rezygnacją ministra Ołeksija Reznikowa po ujawnieniu licznych nieprawidłowości w resorcie.

Nowo mianowanym dyrektorem AOZ zostanie prawdopodobnie Arsen Żumadiłow, znany działacz społeczności krymskotatarskiej.