Rewolucja już tu jest. Nowy system szkolenia strzeleckiego

Artykuł sponsorowany. Partnerem materiału jest firma RWS Cetus, dystrybutor systemu szkolenia strzeleckiego Ultimate Training Munitions.

Mam na imię Wojtek, choć w jednostce wszyscy wołali na mnie „Łasuch”. Jako porucznik rezerwy i operator Jednostki Wojskowej Komandosów spędziłem blisko dwie dekady w Lublińcu, od szeregowego po oficera, w tym niemal cztery lata w Iraku i Afganistanie. Niniejszy tekst jest próbą podsumowania doświadczeń z pierwszych lat użytkowania amunicji treningowej oraz zarysowaniem jej realnego wpływu na poziom wyszkolenia polskich żołnierzy.

Irak wymusił zmiany

Początek mojej służby, rok 2000 w 1. Pułku Specjalnym Komandosów, przypadł na okres, w którym jednostka dysponowała ogromnym potencjałem ludzkim, ale brakowało jej nowoczesnego wyposażenia, procedur i zaplecza szkoleniowego. Szkolenia z użyciem amunicji ślepej pozbawione były realizmu, a brak środków pozoracji i infrastruktury znacząco ograniczał możliwości przygotowania się do działań w realnych warunkach walki w terenie zurbanizowanym. Mimo determinacji instruktorów i kreatywności żołnierzy było oczywiste, że bez bezpiecznego narzędzia symulacji trafień żaden trening nie odwzoruje rzeczywistości.

Misje w Iraku zmieniły wszystko. Współdziałanie z amerykańskimi siłami specjalnymi otworzyło nam oczy na zupełnie inny poziom szkolenia — kompleksowy, oparty na doświadczeniu i przekuwaniu błędów w natychmiastowe wnioski. Po powrocie do kraju czekała na nas pierwsza przełomowa nowość – konwersje do pistoletów maszynowych PM-98 umożliwiające użycie amunicji barwiącej FX. Choć sprzęt nie był idealny, po raz pierwszy dał możliwość prowadzenia treningów CQB (ang. Close Quarters Battle, pol. walka w zamkniętych przestrzeniach – przyp. red.) z realnym efektem trafienia. Szybko zauważyliśmy, jak silnie to zmienia podejście do walki na bliskim dystansie – koniec z „nieśmiertelnością”, początek realnego myślenia o zagrożeniu.

Momentem przełomu były wspólne treningi z Navy SEALs przed wyjazdem do Afganistanu w 2009 r. Podczas zajęć FoF (ang. Force-on-Force, realistyczne szkolenie zespołowe – red.) mieliśmy okazję przetestować ich taktykę w symulowanej walce. Jedna z akcji, skuteczna zasadzka na doświadczony amerykański team, pokazała nam, jak potężnym narzędziem szkoleniowym jest bezpieczna amunicja treningowa. Kiedy dowódca SEALs stwierdził, że cieszy się, iż taka sytuacja wyszła na ćwiczeniach, a nie w realnych działaniach, pojęliśmy, że prawdziwe doskonalenie taktyki zaczyna się właśnie tam, w realnej wymianie ognia z elementem ryzyka.

Nie brakowało też momentów, które obnażały wady posiadanego wówczas systemu. Podczas ćwiczenia „Noble Sword” na Litwie awaria konwersji FX podczas dynamicznego wejścia do wagonu pociągu pokazała, jak ważne jest posiadanie pełnych zestawów do konwersji, zarówno do broni głównej, jak i zapasowej. Dopiero nowy sprzęt w postaci kompleksowego systemu Ultimate Training Munitions (UTM) umożliwił prowadzenie zintegrowanego szkolenia w pełnym zakresie.

Nowoczesny system szkoleniowy

Okres „złotych czasów” treningów rozpoczął się, gdy do dyspozycji mieliśmy kompletne konwersje UTM. Dzięki nim możliwe stały się ćwiczenia w realnych budynkach infrastruktury krytycznej, w obiektach takich jak metro, muzea czy szkoły. Treningi z udziałem policyjnych antyterrorystów czy jednostek specjalnych NATO pozwoliły zbliżyć poziom szkolenia polskich operatorów do standardów jednostek zachodnich.

Zmieniając po 18 latach środowisko operacyjne i obejmując stanowisko w Dowództwie Wojsk Obrony Terytorialnej, trafiłem do formacji, która pozornie nie dysponowała odpowiednimi narzędziami szkoleniowymi. Tymczasem dzięki wcześniejszym decyzjom kadry dowódczej WOT posiadał konwersje UTM do karabinków Grot, co pozwoliło odtworzyć realizm szkolenia nawet w improwizowanych obiektach. Dzięki temu uczestnicy Kursu Działań Niekonwencjonalnych mogli przyswoić umiejętności na poziomie wymaganym od żołnierzy o kompetencjach zbliżonych do wojsk specjalnych.

Dla mnie historia systemów amunicji treningowej zatoczyła koło. Po odejściu z wojska założyłem wraz z kolegami z JWK firmę szkoleniową Targets Creators. Wciąż pracuję z systemem UTM, dziś obecnym w niemal wszystkich polskich formacjach mundurowych.

Patrząc na ścieżkę od ślepaków, przez FX, aż po UTM stosowany w najtrudniejszych scenariuszach, widzę jasno – wprowadzenie amunicji barwiącej nie tylko poprawiło bezpieczeństwo i realizm szkolenia, ale też realnie wpłynęło na przeżywalność i skuteczność żołnierzy w działaniach bojowych. I to jest prawdziwa miara wartości tego systemu.

Ćwiczenia w realistycznych warunkach

Szef szkolenia Targets Creators, mjr rez. Damian Matkowski („Matka”). od początku istnienia firmy współpracował z Fabryką Broni „Łucznik” oraz z RWS Cetus, przedstawicielem UTM w Polsce, w projekcie szkolenia żołnierzy i funkcjonariuszy w tzw. realnych warunkach. Oficerowie szkoleniowi TC, dysponujący doświadczeniem instruktorskim i dowódczym zdobytym w realnych działaniach, w 2020 r. rozpoczęli prace pod kierunkiem mjr. Matkowskiego nad nowym programem szkoleniowym z użyciem amunicji barwiącej UTM.

Jako oficjalni instruktorzy UTM Polska we współpracy z sojusznikami z USA, opracowaliśmy kompleksowy system szkoleniowy dla żołnierzy i funkcjonariuszy państw NATO. Military Real Condition Training to program przeznaczony dla różnych poziomów zaawansowania, skoncentrowany na ćwiczeniach w realnych warunkach i scenariuszach: szkolenie z prawdziwymi celami w budynkach, terenach zurbanizowanych i leśnych oraz symulowanie wydarzeń z pola walki i sytuacji terrorystycznych.

Program powstał na podstawie doświadczeń bojowych i instruktorskich kadry TC oraz dzięki wymianie wiedzy z zespołami instruktorskimi UTM, w skład których wchodzą weterani policji oraz sił specjalnych z sojuszniczych sił zbrojnych. Dzięki amunicji UTM nawet mniej doświadczony użytkownik może bezpiecznie ćwiczyć w realistycznych warunkach oraz opanować podstawy bezpiecznego posługiwania się bronią palną.

Program jest wdrażany od pięciu lat w Siłach Zbrojnych RP oraz innych służbach mundurowych dzięki współpracy czterech podmiotów:

• UTM – brytyjsko-amerykański producent amunicji treningowej;
• Fabryka Broni „Łucznik" – Radom – producent konwersji UTM do polskiej broni palnej;
• Targets Creators – firma szkoleniowa o profilu taktyczno-strzeleckim, dysponująca instruktorami i dowódcami z doświadczeniem w jednostkach specjalnych (JW. GROM, JW Komandosów, JW FORMOZA);
• RWS Cetus – przedstawiciel UTM Polska, oficjalny dystrybutor oraz wsparcie logistyczne i instruktorskie.

Zupełnie nowe możliwości

Program jest wdrażany do polskich jednostek poprzez bezpłatne, dwudniowe szkolenia instruktorsko-metodyczne prowadzone przez kadrę Targets Creators. Warunkiem uczestnictwa jest posiadanie systemu UTM w jednostce i chęć rozwoju. Dzięki temu praktycznie nie ma batalionu WOT ani jednostki desantowej Wojsk Lądowych, w której instruktorzy TC nie zrealizowaliby zajęć szkoleniowych.

W trakcie szkoleń instruktorzy pokazują, jak prowadzić zajęcia w formule Military Real Condition Training na różnych poziomach zaawansowania, a także jak efektywnie wykorzystać bazę szkoleniową jednostki lub tzw. teren przygodny. Szkolenia zawierają liczne praktyczne wskazówki dotyczące obsługi systemu, jego zalet i ograniczeń. Po dwóch dniach zajęć żołnierze i funkcjonariusze zazwyczaj potwierdzają, że system oferuje znaczne możliwości treningowe. Jego najważniejsze zalety to:

• krótszy czas osiągania celów szkoleniowych;
• bezpieczeństwo zajęć;
• realizm scenariuszy;
• atrakcyjność zajęć, zwłaszcza dla młodszych pokoleń;
• możliwość weryfikacji procedur i taktyk obowiązujących w jednostce;
• skalowalność szkolenia na różnych poziomach zaawansowania;
• zgodność z nowym Programem Strzelań z Broni Strzeleckiej (PSBS), wzorowanym na programach Wojsk Specjalnych.

Dzięki temu proces szkolenia taktycznego i strzeleckiego można łatwo skalować, na przykład dopuszczając żołnierzy do trudnych strzelań bojowych tylko po uprzednim treningu z amunicją treningową. Warto w jednostkach wojskowych wprowadzić do Rozkazu Dziennego zapis potwierdzający odbycie takiego cyklu szkoleniowego, co może stanowić podstawę do dopuszczenia żołnierza do strzelań ostrą amunicją czy do ćwiczeń w obiektach typu „shooting house”, przy realistycznych barykadach (np. wrak pojazdu) lub w terenie leśnym.

To nie tylko solidne przygotowanie, lecz także redukcja ryzyka wypadków wynikających z braku doświadczenia. Dodatkowo takie szkolenie stanowi mocną linię obrony merytorycznej w wypadku incydentu, popartą dokumentacją i certyfikacją pracy z najlepszymi trenażerami i systemami, takimi jak UTM.

Strzelanie zespołowe

Równie istotne są strzelania zespołowe. W wojsku od zawsze jest ich zbyt niewiele z powodu trudności organizacyjnych i podwyższonego ryzyka. UTM pozwala obniżyć to ryzyko poprzez metodyczne przygotowanie zespołów.

Problemem wielu jednostek pozostaje ograniczony dostęp do strzelnic garnizonowych, które bywają zamknięte lub nieprzystosowane do wymagań nowego PSBS. W takich warunkach większość zagadnień szkoleniowych można przepracować poza strzelnicą, a na obiekt pojechać dopiero wtedy, gdy uczestnicy są w pełni przygotowani do strzelań, co oszczędza czas i środki.

Podam konkretny przykład. W 2024 r. nasz Mobile Training Team (byli operatorzy JWK, GROM i FORMOZY) regularnie szkolił żołnierzy na wschodniej granicy, wykonując wszystkie zajęcia strzeleckie i taktyczne na terenie nieczynnej mleczarni. To dowód, że profesjonalne szkolenie z użyciem amunicji UTM można prowadzić praktycznie wszędzie.

Dodatkową korzyścią jest dostęp uczestników do wiedzy weteranów i aktywnych żołnierzy Wojsk Specjalnych, zarówno w zakresie zagadnień strzeleckich, jak i taktycznych. Dzięki szkoleniom UTM do żołnierzy Wojsk Operacyjnych i WOT przyjeżdżają byli operatorzy i dowódcy z trzech najlepszych polskich jednostek specjalnych, i to w ramach jednego programu.

Wymiana doświadczeń

W ramach rozwoju systemu amunicji treningowej instruktorzy Targets Creators i partnerzy z RWS Cetus są zapraszani do udziału w konferencjach UTM. Ostatnia odbyła się w 2025 r. w Las Vegas. Jej celem było certyfikowanie instruktorów, wymiana doświadczeń oraz prezentacja nowych rozwiązań szkoleniowych i rodzajów amunicji treningowej. W gronie uczestników byli operatorzy sił specjalnych z całego świata, w tym z brytyjskiego i australijskiego SAS. Szkolenie prowadzone było między innymi przez instruktorów z amerykańskiego SWAT.

Na szkoleniach zaprezentowano pełen przekrój konwersji: od pistoletów, poprzez karabinki szturmowe, po samopowtarzalne karabiny snajperskie i broń maszynową. Oznacza to, że cała sekcja czy drużyna może być wyposażona w konwersje na amunicję UTM, co daje ogromne możliwości szkoleniowe.

Szczególnie interesujące były obserwacje dotyczące zacięć broni przy stosowaniu różnych typów amunicji. Broń palna nie była projektowana z myślą o amunicji treningowej barwiącej czy ślepej, więc stanowi to wyzwanie inżynieryjne. Profesjonalne podejście producenta i instruktorów oraz właściwe procedury konserwacji i serwisu są tu kluczowe. Ku naszemu zaskoczeniu podczas trzech dni szkoleniowych, gdy wystrzelono tysiące sztuk amunicji różnych typów, nie wystąpiły znaczące problemy. To efekt wysokiej jakości wykonania nabojów oraz wzorowej obsługi broni przed i po zajęciach przez serwisantów UTM. Prawidłowe przygotowanie broni okazało się decydujące w bezawaryjnej pracy systemu.

UTM przedstawił także szeroką gamę typów amunicji: o różnych prędkościach wylotowych i energiach, w różnych kolorach (barwiąca) oraz amunicję bezbarwną do zastosowań, gdzie nie można zabrudzić powierzchni (np. katedra, teatr). Wspomniana została również amunicja tarczowa TBR z aluminiowym rdzeniem, o zwiększonym zasięgu i mocy, stosowana wyłącznie przez jednostki specjalne (nie do szkolenia Force-on-Force). Jest to przydatne narzędzie przy symulacjach taktyki obejmującej obiekty specjalne: samoloty, statki, pociągi czy transport miejski.

Wzór do naśladowania

Szczególną uwagę zwróciła amunicja ślepa UTM. Tradycyjna ślepa amunicja ma wiele wad: brudzenie broni, powstawanie korozji spowodowanej niskiej jakości prochem, konieczność używania odrzutnika (co powodowało zacięcia) oraz wymóg bezpiecznego dystansu od „żywego celu” minimum 5 metrów. W przeciwieństwie do niej ślepa amunicja UTM nie brudzi broni, nie wymaga odrzutnika, a minimalny dystans do „żywego celu” to zaledwie pół metra. Dzieje się tak dzięki opatentowanemu mechanizmowi automatyki, który wykorzystuje odrzut zamka swobodnego zamiast przekazywania części gazów prochowych przez boczny otwór w lufie na tłok. Ponadto konwersje używane do amunicji ślepej i barwiącej są te same, co pozwala mieszać naboje i uzyskać bardzo realistyczne odwzorowanie pola walki: jest huk, praca zespołu ruchomego i efekt trafienia.

Istotną cechą amunicji UTM jest boczny zapłon, a nie centralny. To minimalizuje ryzyko przypadkowego wystrzału ostrej amunicji w przypadku nieprawidłowego załadowania.

Podsumowując, na konferencjach i szkoleniach UTM pokazano, że dzięki zróżnicowanym rodzajom amunicji oraz kompletnej gamie konwersji system pozwala prowadzić kompleksowe szkolenie odpowiadające wszystkim poziomom wyszkolenia i możliwościom taktycznym jednostek.

Byliśmy pod dużym wrażeniem. Fakt, że kierownictwo UTM wskazało nasze metody szkoleniowe jako wzór do naśladowania, był dla nas dodatkowym wyróżnieniem. Polski zespół zaprezentował swoje doświadczenia w szkoleniu żołnierzy i funkcjonariuszy w realnej walce. Nasz sukces opiera się na silnej współpracy polskich podmiotów: Targets Creators, RWS Cetus oraz Fabryce Broni „Łucznik” – Radom, która produkuje konwersje do rodzimych karabinków i pistoletów. Dzięki zjednoczeniu sił możemy efektywnie działać pod hasłem sił specjalnych: „United We Conquer!”.

Przede wszystkim bezpieczeństwo

Do najważniejszych zalet systemu zaliczam przede wszystkim bezpieczeństwo. UTM umożliwia przećwiczenie trudnych i potencjalnie niebezpiecznych scenariuszy takich jak działania w budynkach, procedury CQB czy strzelania zespołowe, zanim żołnierz zostanie dopuszczony do pracy z amunicją ostrą. Dzięki temu możemy kształtować właściwe nawyki i procedury bez ryzyka poważnych konsekwencji błędów.

Kolejną zaletą jest wysoki poziom realizmu. Trenujemy na prawdziwej broni, wobec realnie zachowującego się przeciwnika, w środowisku, które zmusza do stosowania rzeczywistych procedur taktycznych. System UTM stanowi pomost między treningiem stricte ogniowym a realnym działaniem taktycznym. To właśnie tutaj żołnierz uczy się myśleć w stresie, a nie tylko strzelać.

Pod względem ekonomicznym UTM również ma przewagę. Korzystanie z tego systemu jest tańsze w porównaniu z intensywnym użytkowaniem poligonów i ciągłą pracą na amunicji ostrej, a jednocześnie pozwala znacząco zredukować zużycie broni. Dodatkowo, dzięki możliwości szkolenia na niemal każdych dostępnych obiektach, skraca się czas organizacji i realizacji zajęć, co przekłada się na ich większą dostępność i efektywność.

Nie można też pominąć elementu rozwoju żołnierza. UTM uczy pracy zespołowej, właściwego reagowania na zacięcia broni, płynnego przejścia na broń zapasową, kontynuacji walki oraz udzielania pierwszej pomocy pod presją czasu i stresu. To są umiejętności, które trudno wykształcić klasycznymi, przestarzałymi metodami.

Jednak system UTM nie jest pozbawiony wad. Z biegiem lat nauczyliśmy się jednak przekuwać je na elementy wzmacniające szkolenie. Zacięcia broni oraz ograniczenia techniczne potraktowaliśmy jako okazję do doskonalenia procedur awaryjnych. Wymuszają one u żołnierza prawidłową obsługę broni oraz natychmiastowe reagowanie na problem bez przerywania działania.

Cena amunicji treningowej rekompensowana jest niższym kosztem utrzymania sprzętu oraz ogromną wartością szkoleniową, jaką UTM daje na każdym etapie wyszkolenia. Ograniczony zasięg pocisku wymusza natomiast prowadzenie działań na krótkim dystansie, co zwiększa realizm i zbliża trening do walki w realnych warunkach. Wreszcie – wysoki wymóg wobec pozoracji sprawia, że instruktor nie jest „przeciwnikiem do pokonania”, lecz nauczycielem kształtującym poprawne nawyki i zachowania.

Doświadczenie procentuje

Budowa warsztatu instruktorskiego w zakresie pracy z amunicją treningową zajęła nam wiele lat i była pasmem doświadczeń, obserwacji oraz korekt. Dzięki naszemu autorskiemu programowi wdrożeniowemu „Tested & Approved by Special Forces Veterans” pozyskaliśmy pełną, praktyczną wiedzę na temat kompleksowego wykorzystania systemu amunicji UTM w procesie szkolenia użytkownika końcowego. Dziś jesteśmy dumni, że każdego miesiąca przyczyniamy się do podnoszenia umiejętności bojowych naszych żołnierzy i funkcjonariuszy. Po naszych szkoleniach instruktorzy tych jednostek realizują zajęcia zgodnie z metodologią wypracowaną na bazie wieloletniego doświadczenia polskich sił specjalnych oraz partnerów ze Stanów Zjednoczonych.

Dzięki temu szkolenie odbywa się w realnych warunkach: z rzeczywistą bronią, w autentycznych obiektach i przeciwko przeciwnikowi reagującemu realistycznie, a jednocześnie przy zachowaniu najwyższych standardów bezpieczeństwa i jakości instruktorskiej. Szkoleniowcy Targets Creators są jedynymi w Polsce certyfikowanymi instruktorami UTM, prowadzącymi zajęcia zgodnie z międzynarodowo zatwierdzoną metodyką.

Budowa warsztatu instruktorskiego w zakresie pracy z amunicją treningową zajęła nam wiele lat. Było to pasmo doświadczeń, obserwacji i korekt. Dlatego tym bardziej zależy nam teraz na przekazywaniu tej wiedzy dalej, by inni mogli rozwijać się szybciej i świadomiej. Warto podkreślić, że nasze programy szkoleniowe są rekomendowane m.in. przez Zarząd P7 Sztabu Generalnego oraz przez Dowódcę Wojsk Obrony Terytorialnej.

Drzwi są otwarte. Pytanie brzmi: czy chcesz przez nie przejść, czy wolisz próbować wyważać je na nowo?

O autorze

Autorem artykułu jest por. rez. Wojciech Łacny „Łasuch”, były operator Jednostki Wojskowej Komandosów z Lublińca. Podczas osiemnastoletniej służby w Zespole Bojowym JWK siedmiokrotnie uczestniczył w misjach w Iraku i Afganistanie. Swoją karierę wojskową zakończył w Dowództwie Wojsk Obrony Terytorialnej, pełniąc funkcję Szefa Sekcji Szkolenia w Zespole Działań Niekonwencjonalnych, gdzie odpowiadał za prowadzenie z wyselekcjonowanymi żołnierzami WOT Kursu Działań Niekonwencjonalnych.

Wraz z byłymi kolegami z Jednostki Wojskowej Komandosów współtworzy i prowadzi profesjonalną firmę szkoleniową Targets Creators, która specjalizujące się w szkoleniach strzeleckich i taktycznych dla służb mundurowych oraz środowiska cywilnych strzelców. Jako członek zarządu ds. rozwoju produktu odpowiada za implementację oraz opiekę posprzedażową rozwiązań z zakresu broni oraz wyposażenia strzelecko-taktycznego TCGear. Prowadzi również program wdrożeniowo-marketingowy „Tested and Approved by Special Forces Veterans”, obejmujący wsparcie eksperckie w zakresie projektowania, wdrażania i pozycjonowania produktów, a także ich testy i certyfikację.

Artykuł sponsorowany. Partnerem materiału jest firma RWS Cetus, dystrybutor systemu szkolenia strzeleckiego Ultimate Training Munitions.