Siły zbrojne
Ukraiński transporter BTR-3 - sukces eksportowy nie tylko dzięki cenie
Fot. Marek Krupa/www.policja.pl 
Rodzina ukraińskich transporterów opancerzonych wyrasta na groźnego konkurenta na rynku kołowych wozów opancerzonych klasy 15-25 ton. Biorąc pod uwagę, że jest oferowana krajom, które nie dysponują zasobnymi portfelami, a jednocześnie same transportery są konstrukcjami w miarę nowoczesnymi, nie dziwią sukcesy eksportowe. Konkurencja jest albo droższa (AMV, Arma, Pandur II, Piranhia) albo mniej nowoczesna (rosyjskie BTR-80/90, nowy transporter rosyjski w układzie 8 x 8, nazwany Bumerang, dopiero powstaje).
Pierwszym reprezentantem ukraińskiej rodziny pojazdów ośmiokołowych jest BTR-3. Mimo faktu, że powiela częściowo niekorzystny układ konstrukcyjny wschodnich transporterów opancerzonych w układzie 8x8 (silnik z tyłu, a co za tym idzie brak tylnych drzwi desantowych), z których się wywodzi, zdobył już kilka zamówień eksportowych. Nota bene producent pojazdu, zdając sobie z wad konstrukcji, oferuje już następcę – nowy BTR-4 ze innym podziałem wnętrza kadłuba (silnik umieszczony centralnie, przedział desantowy z tyłu).
Czytaj także: Uniwersalna Modułowa Platforma Gąsienicowa Rydwan – mrzonka czy realny plan?
Omawiany BTR-3 został skonstruowany we współpracy Ukrainy i Zjednoczonych Emiratów Arabskich, jako daleko idąca modyfikacja transportera BTR-94K (nazywanego BTR-3 Ochotnik). Formalnie konstruowanie BTR-3 rozpoczęto w 2000 roku, jednak prace nad transporterem prowadzono na Ukrainie parę lat wcześniej. Transporter został zaprojektowany wspólnie przez Charkowskie Biuro Konstrukcyjne Budownictwa Maszynowego (ChKBM) i ADCOM Manufacturing Ltd. WLL ze Zjednoczonych Emiratów Arabskich, we współpracy z ukraińską firmą Progress i Zakładami Remontowymi z Nikołajewa oraz niemieckim Deutzem, a produkowany jest przez ChKBM. Firma z ZEA sfinansowała budowę prototypu pojazdu w wersji BTR-3U.
Czytaj także: Kolumbia kupuje transportery kołowe
Pierwszy prototyp BTR-3U zaprezentowano w 2001 roku. Wóz ma konstrukcję charakterystyczną dla transporterów wywodzących się z radzieckiego BTR-80: przedział kierowania z przodu, przedział bojowy i desantowy w środku oraz układ napędowy z tyłu kadłuba. Z uwagi na to sześcioosobowy desant opuszcza pojazd przez drzwi z boków lub w stropie kadłuba. Sam kadłub jest spawany z blach pancernych i zapewnia odporność przed pociskami broni strzeleckiej i odłamkami artyleryjskimi (na poziomie 3 według STANAG 4569). Napęd pojazdu stanowi sześciocylindrowy silnik wysokoprężny Deutz BF6M 1015 o mocy 240 kW (326 KM) połączony z automatyczną przekładnią Allison MD3066 lub silnik MTU 6R 106 TD21 o mocy 239 kW (325 KM) wraz z automatyczną skrzynią biegów Edison. Układ jezdny, z czterema osiami zawieszonymi na drążkach skrętnych z amortyzatorami hydraulicznymi, wyposażono w hydraulicznie wspomagany mechanizm kierowniczy. Transporter jest pojazdem pływającym, napęd w wodzie zapewnia pędnik strugowodny. Standardowe wyposażenie pojazdu obejmuje układ gaśniczy, pompy zęzowe, sterowany z wnętrza falochron, regulację ciśnienia w oponach, klimatyzację i układ filtrowentylacji.
Czytaj także: Moździerz samobieżny Rak kalibru 120 mm
W 2007 roku zaprezentowano w na targach IDEX-2007 wersję BTR-3E, w której zastosowano lokalnie produkowane podzespoły, m.in. sześciocylindrową jednostkę wysokoprężną UTD-20 o mocy 221 kW (300 KM) z mechaniczną skrzynią biegów. Eksport tej wersji nie wymaga np. zgody partnerów niemieckich na sprzedaż pojazdów z silnikami koncernu MTU. BTR-3E może występować w wersjach transportera opancerzonego BTR-3E1, dowódczej BTR-3E1K, dowódczo-sztabowej BTR-3E1Sz, rozpoznawczej BRM-3E1, wsparcia ogniowego MOP-3E1, ambulansu BSEM-3E1.
Czytaj także: Dialog techniczny modernizacji Leopardów
Na transporterze może być zamontowany wybrany przez zamawiającego moduł uzbrojenia. Do tej pory zamontowano na BTR-3 następujące rodzaje wież:
- wieże z 14,5-mm KPWT lub 12,7-mm wkm NSW sprzężonymi z 7,62-mm km PKT albo z 7,62-mm km PKT (wersja BTR-3E);
- moduł Szkwał z 30-mm armatą KBA-3, 7,62-mm karabinem maszynowym PKT, 30-mm granatnikiem automatycznym AG-17 i czterema kontenerami pocisków przeciwpancernych Kornet oraz sześcioma wyrzutniami granatów dymnych Tucza kalibru 81 mm. Zapas amunicji to 350 szt. nabojów do armaty, 2500 szt. do km i 116 szt. do granatnika. Moduł jest stabilizowany w obu płaszczyznach i wyposażony w optoelektroniczne przyrządy celownicze (wersja BTR-3U Guardian);
- moduł Szturm z 30-mm armatą ZTM-1 (360 szt. nabojów) sprzężoną z 7,62-mm km PKT (2000 szt. nabojów) oraz 30-mm granatnikiem AG-17 (87 szt. nabojów), dwoma kontenerami z ppk Barier i wyrzutniami Tucza (wersja BTR-3E);
- wieża CSE 90LP z 90-mm armatą niskociśnieniową Cockeril LP i 7,62-mm km (opcjonalnie). Wieża jest stabilizowana w dwóch płaszczyznach oraz wyposażona w optoelektroniczne przyrządy obserwacyjne i celownicze (wersja BTR-3E).
Dane techniczne BTR-3U:
| Załoga | 3+6 |
| Masa bojowa | 16,4 |
| Długość | 7650 |
| Szerokość | 2900 |
| Wysokość do stropu kadłuba | 2450 |
| Prędkość maksymalna | 85 |
| Prędkość w wodzie | 8 |
| Zasięg | 600 |
| Rowy | 2,0 |
| Ścianki | 0,5 |
| Wzniesienia | 30 |
| Przechyły boczne | 25 |
Czytaj także: Kolumbia kupuje transportery kołowe
Pierwszym odbiorcą BTR-3 była piechota morska Zjednoczonych Emiratów Arabskich, która używa 90 szt. BTR-3U Guardian wyprodukowanych w 2002 roku. Tajlandia zamówiła na Ukrainie w 2007 roku pierwszą partię 96 szt. BTR-3E1, a w 2010 roku kolejne 121 egzemplarzy transporterów. Dostawy pierwszej transzy rozpoczęły się w tym samym roku, trakcie realizacji kontraktu zmieniono jednostki napędowe pojazdów na silniki MTU.
Pojazdy będą użytkowane w kilku wersjach, m.in. transporterów piechoty, dowódczych, medycznej, transporterów moździerzy i ppk, pomocy technicznej. Łącznie Tajlandia ma posiadać 233 szt. BTR-3 w 2015 roku, w tym 6 szt. przekazanych z Ukrainy w darze. Największym użytkownikiem BTR-3 ma być jednak Myanmar – jeszcze do niedawno siły zbrojne tego kraju planowały zamówić 1000 szt. transporterów, które są montowane lokalnie (w 2003 roku Ukraińcy dostarczyli 10 szt. wzorcowych BTR-3U) – do tej pory odebrano około 200 szt. Innymi użytkownikami są Nigeria (47 szt. BTR-3U), Azerbejdżan (3 szt. BTR-3U), Sudan (10 szt. BTR-3U), Czad (12 szt. BTR-3E), Kazachstan (2 szt. BTR-3E).
Tomasz Kwasek
"Będzie walka, będą ranni" wymagające ćwiczenia w warszawskiej brygadzie