Szczegóły propozycji Obamy dla Europy Środkowo – Wschodniej. Czym jest European Reassurance Initiative?

Zgodnie z wstępnymi doniesieniami, pakiet działań ma wartość do 1 miliarda dolarów i nie obejmuje budowy baz dla jednostek rozmieszczonych na stałe w Europie Środkowo - Wschodniej, a jedynie zwiększenie intensywności działań sił zbrojnych USA w regionie. Z drugiej jednak strony, wdrożenie inicjatywy Baracka Obamy może spowodować istotny wzrost aktywności militarnej Stanów Zjednoczonych w Europie i zwiększenie zdolności do reagowania na zagrożenia w regionie, co nie pozostanie bez znaczenia dla systemu bezpieczeństwa na Starym Kontynencie.

Co tak naprawdę zaproponował Barack Obama?

Prawdopodobnie najważniejszym punktem planów Białego Domu jest wzmocnienie stałej, rotacyjnej obecności Stanów Zjednoczonych w regionie. Oznacza to, że siły USA  będą w sposób ciągły pozostawać na terytorium krajów Europy Środkowo – Wschodniej, na podobnych warunkach jak ma to miejsce w chwili obecnej. Jednakże, zakres rotacji może ulec znacznemu zwiększeniu, gdyż mają brać w nich udział także jednostki stacjonujące na stałe w Stanach Zjednoczonych.

W chwili obecnej zdecydowana większość sił USA rozlokowanych w Polsce czy w państwach bałtyckich stacjonuje na stałe na Starym Kontynencie, na przykład w Niemczech czy we Włoszech. Udział w rotacjach jednostek ze Stanów Zjednoczonych mógłby potencjalnie otworzyć drogę między innymi do wzmocnienia obecności sił lądowych US Army w regionie, w tym jednostek ciężkich. Obecnie bowiem w Europie stacjonują tylko 2 brygadowe zespoły bojowe amerykańskich wojsk lądowych, a żaden z nich nie ma charakteru „ciężkiego”. W sposób oczywisty ogranicza to pulę jednostek dostępnych do rotacji. W sposób „ciągły” miałyby także zaznaczyć obecność siły morskie USA i NATO na Bałtyku i Morzu Czarnym.

„Zwiększenie możliwości reagowania amerykańskich sił zbrojnych”

Innym istotnym punktem jest „zwiększenie możliwości reagowania amerykańskich sił zbrojnych w celu wzmocnienia NATO”. Ma się to odbyć poprzez „rozmieszczenie sprzętu” oraz zaangażowanie w celu rozbudowy infrastruktury dla przyjęcia sił wzmocnienia Sojuszu w Europie Środkowo – Wschodniej. Nie podano dokładnych informacji, ale niewykluczone jest rozmieszczenie sprzętu w regionie w taki sposób, aby w wypadku zagrożenia konieczne było jedynie przetransportowanie załóg, podobnie jak w czasach Zimnej Wojny, choć zapewne w znacznie mniejszym zakresie. W chwili obecnej w taki sposób w Niemczech rozlokowany jest sprzęt ciężkiego batalionu zmechanizowanego US Army, ale jego głównym przeznaczeniem jest udział we wspólnych ćwiczeniach.

Amerykańska administracja zapowiedziała także podjęcie działań w celu zintensyfikowania wspólnych ćwiczeń i szkoleń z wojskami sojuszniczymi. Komunikat Białego Domu odwołuje się przy tym do jednostki rozmieszczonej w Polsce, co sugeruje chęć rozlokowania w regionie większej liczby jednostek przygotowujących szkolenia, podobnych do Aviation Detachment w Łasku. Wreszcie, plan zawiera działania na rzecz wsparcia Gruzji, Mołdawii i Ukrainy w celu umożliwienia im bardziej efektywnej współpracy z Paktem Północnoatlantyckim. Ponadto, niezależnie od European Reassurance Intiative Amerykanie zamierzają dokonać "przeglądu" obecności swoich sił na Starym Kontynencie.

Finansowanie

Pakiet European Reassurance Initiative ma zostać sfinansowany z funduszu na operacje zagraniczne Departamentu Obrony (Overseas Contingency Operations), już w roku fiskalnym 2015. Oznacza to, że nie obciąży on podstawowego budżetu Pentagonu. Wartość alokowanych środków wyniesie nie więcej niż 1 miliard dolarów. Nie wiadomo jednak, czy i w jakim zakresie pakiet działań prezydenta Obamy zostanie przyjęty przez Kongres. Należy zaznaczyć, że finansowanie z funduszu na operacje zagraniczne rodzi pewne wątpliwości z punktu widzenia stabilności amerykańskiego zaangażowania w dłuższym okresie czasu. Z drugiej jednak strony, może to się okazać jedynym rozwiązaniem w warunkach funkcjonowania automatycznych cięć budżetowych, związanych z Budget Control Act.

Co dalej?

Inicjatywa prezydenta Obamy po wprowadzeniu w życie może okazać się istotnym elementem zwiększającym zdolność Stanów Zjednoczonych do reagowania na zagrożenia w naszym regionie. Jednakże, aby tak się stało musi ona zostać zaakceptowana przez Kongres, co może okazać się trudne biorąc pod uwagę sytuację na amerykańskiej scenie politycznej. Innym potencjalnym zagrożeniem jest brak ciągłości działań Stanów Zjednoczonych w dłuższym okresie czasu, jeśli wziąć pod uwagę rotacyjny charakter zaangażowania i sposób finansowania. Mimo wszystko jednak należy mieć nadzieję, że European Reassurance Initiative choć częściowo odwróci niekorzystny trend ograniczania zdolności Stanów Zjednoczonych do reagowania na zagrożenia w Europie, przyczyniając się tym samym do uwiarygodnienia gwarancji bezpieczeństwa zawartych w artykule 5 Traktatu Północnoatlantyckiego.