Mirage 2000 – Długowieczny myśliwiec z Francji

Powstało kilka wersji samolotu – jednomiejscowa, myśliwska Mirage 2000C i  dwumiejscowe: treningowo-bojowa Mirage 2000B, uderzeniowa Mirage 2000D i przeznaczona do wykonywania ataków z użyciem broni jądrowej Mirage 2000N. Ciekawostką był dwusilnikowy Mirage 4000, którego rozwój był finansowany przez Arabię Saudyjską. Także Armée de l`Air brały jednak pod uwagę wprowadzenie tych samolotów do służby jako następców bombowców Mirage IV. Wysokie koszty projektu i zamówienie przez Saudów amerykańskich samolotów F-15 spowodowały jednak zakończenie programu po skonstruowaniu pojedynczego prototypu. 

Mirage 2000 w służbie. Użycie bojowe

W sumie Siły Powietrzne Francji eksploatowały 315 egzemplarzy wszystkich wersji Mirage 2000. Samolot wprawdzie nie trafił do tylu odbiorców zagranicznych, co amerykański F-16 czy rosyjski Mig-29, to jednak również osiągnął warty odnotowania sukces eksportowy. 275 francuskich samolotów zostało sprzedanych do Egiptu, Indii, Peru, Kataru, Tajwanu, ZEA i jedynego poza Francją użytkownika w NATO czyli Grecji. Dwanaście eks-francuskich samolotów latało też przez w latach 2005-2013 w barwach sił powietrznych Brazylii. Produkcja Mirage zakończyła się w 2007 roku.

Mirage 2000 służące we Francuskich Siłach Powietrznych wzięły udział w kilku konfliktach zbrojnych począwszy od Pustynnej Burzy, poprzez Operację Deliberate Force nad Bośnią i Hercegowiną w 1995 roku, Operację Allied Force w byłej Jugosławii w 1999 roku, po działania w Afganistanie, Libii i ostatnio w Mali. Francuskie Mirage 2000 wykonywały przede wszystkim misje uderzeniowe, a ich piloci do tej pory nie osiągnęli żadnego zwycięstwa powietrznego na tym typie samolotu. W toku działań wojennych utracono jedną maszynę. Mirage 2000D został zestrzelony 30 sierpnia 1995 roku nad Bośnią przez rakietę ziemia-powietrze 9K38 Igła odpaloną przez żołnierzy Republiki Serbskiej. Samoloty Mirage 2000 stacjonowały także w Malborku w ramach wzmocnionej misji Baltic Air Policing w okresie od czerwca do sierpnia bieżącego roku.

Mirage 2000, a myśliwiec nowej generacji Rafale

Na następcę Mirage 2000 Francja wybrała samolot Dassault Rafale oblatany w 1986 roku i wprowadzony do służby w 2001 roku. Nowa maszyna miała całkowicie wyprzeć ze służby myśliwce starszej generacji. Tak się jednak nie stało ze względu na drastyczne redukcje zakupów nowych samolotów. Z planowanych 286 maszyn zamówienie zredukowano do 180 sztuk. Nie jest wykluczone, że i ta liczba zostanie zmniejszona. Według danych z lipca 2014 r. siły powietrzne Republiki Francuskiej mają na wyposażeniu 126 maszyn Mirage 2000 i 93 Rafale.

Zgodnie z Białą Księgą Obrony i Bezpieczeństwa Francji z 2013 roku do 2019 roku liczba posiadanych przez Armée de l’air samolotów myśliwskich zostanie ograniczona do zaledwie 180 egzemplarzy, a kolejnych 45 maszyn znajdzie się w lotnictwie morskim. Biorąc pod uwagę, że samoloty Rafale trafią w części do lotnictwa morskiego oznacza to, że w siłach powietrznych myśliwce Mirage 2000 będą nadal wykorzystywane operacyjnie.

Mirage 2000 na współczesnym polu walki

Samoloty w wariantach Mirage 2000C (myśliwski) i B (szkolno-bojowy) przeznaczone są do zastąpienia przez Rafale w pierwszej kolejności. Dłuższą służbę mają przed sobą maszyny w wersji 5F, których Francja posiada 37 sztuk. Są one zmodernizowanymi myśliwcami w wersji 2000C, które osiągnęły gotowość operacyjną w 2000 roku, tak by uzupełnić lukę związaną z opóźnieniem programu Rafale i wspomóc promocję francuskiej konstrukcji za granicą na początku XXI wieku m.in. w przetargu na nowy samolot wielozadaniowy dla polskich Sił Powietrznych.

Maszyny, które trafiły do Armée de l`air charakteryzują się zastosowaniem nowego zasobnika z celownikiem laserowym Thales TV/CT CLDP i radaru Thales Radar Doppler Multitarget (RDY) umożliwiającego jednoczesne śledzenie do 8 potencjalnych zagrożeń podczas naprowadzania 4 rakiet MBDA MICA EM na różne cele. Samoloty otrzymały też nowocześniejsze silniki SNECMA M53-P2 o zwiększonym ciągu 64 kN. Niewykluczone są dalsze modernizacje konstrukcji obejmujące m.in. zamontowanie nowych systemów komunikacji i zastosowanie wyświetlaczy nahełmowych Thales Topsight.

Zdecydowanie dłuższą służbę będzie mieć przed sobą wersja uderzeniowa Mirage 2000D, która będzie wycofywana w dalszej kolejności. Francuskie Siły Powietrzne mają na dzień dzisiejszy 63 Mirage 2000D i 23 Mirage 2000N. Samoloty mają być modernizowane w taki sposób, by zapewnić im możliwość wypełniania zadań na współczesnym polu walki do 2019 roku. Zmiany nastawione są przede wszystkim na zwiększenie wielozadaniowości konstrukcji poprzez zintegrowanie jej z pociskami powietrze-powietrze MICA oraz zmianę radaru i systemu identyfikacji swój-obcy.

Mirage 2000D są również integrowane z nowymi typami uzbrojenia powietrze-powierzchnia takimi jak pociski samosterujące SCALP EG. W 2014 roku po raz pierwszy przetestowano również zrzut z pokładu samolotu bomby przeciwbetonowej  GBU-50 z układem korzystającym z podwójnego systemu naprowadzania łączącego pozycjonowanie GPS i kierowanie promieniem lasera w końcowej fazie ataku.

Co dalej?

Mirage 2000 nie miał do tej pory okazji sprawdzić się w boju jako myśliwiec, ale okazał się bardzo skuteczną maszyną uderzeniową. Wraz z malejącą liczbą zamawianych samolotów Rafale służba Mirage 2000 we Francuskich Siłach Powietrznych będzie przedłużana. Dotyczy to przede wszystkim maszyn w wersji Mirage 2000D/N, które sprawdziły się już w roli samolotów uderzeniowych w kilku konfliktach zbrojnych toczonych przez Francję, ostatnio w walce z islamistami w Mali.

Obecne prace modernizacyjne mają na celu zapewnienie większej wielozadaniowości konstrukcji. Wprawdzie do 2019 roku Mirage 2000 zostaną prawdopodobnie pozbawione na rzecz Rafale zadań związanych z odstraszaniem jądrowym, to wciąż będą realizować misje konwencjonalne, być może nawet do czwartej dekady XXI wieku. Nie jest na ten moment pewne czy bezpośrednim następcą Mirage 2000 w Siłach Powietrznych Francji będą Rafale, czy też dotrwają one w służbie aż do zapowiadanego powstania wspólnego europejskiego myśliwca nowej generacji. 

Andrzej Hładij