Produkcja czołgów wraca do Bumaru

T-34, T-54, T-55

Produkcję czołgów w Zakładach Mechanicznych Bumar Łabędy rozpoczęto w roku 1951, gdy rozpoczęto w nich produkcję na radzieckiej licencji, czołgów średnich T-34-85. Łącznie maszyn tych zbudowano około 1355 egzemplarzy, a następnie wozy tego modelu zmodernizowano do wersji T-34-85M1 i T-34-85M2.

Od roku 1958 w Zakładach Mechanicznych Bumar Łabędy rozpoczęto produkcję również na licencji radzieckiej, czołgów T-54. Pojazdy te produkowane były do roku 1964. Wozy produkowane były w wersjach T-54A, dowódczej T-54AD oraz zmodernizowanej T-54AM. Łącznie wyprodukowano 1998 czołgów T-54, T-54A i T-54AM.

W roku 1964 w Zakładach Mechanicznych Bumar Łabędy uruchomiono produkcję czołgu T-55. Od 1968 rozpoczęto produkcję udoskonalonego wariantu T-55A oraz wersji dowódczej T-55AD. Do roku 1970 do Wojska Polskiego dostarczono około 956 czołgów rodziny T-55, ale trzeba pamiętać, że tak jak w wypadku T-54 również i T-55 produkowane były na eksport przez ZMBŁ i łącznie szacuje się, że w Polsce wyprodukowano około 5000 T-55 wszystkich wersji, tak dla Wojska Polskiego, jak i na eksport.

T-72

Od roku 1981 uruchomiono w Zakładach Mechanicznych Bumar Łabędy produkcję czołgów rodziny T-72. Początkowo produkowano wariant T-72M z tzw. wieżą monolityczną, a od roku 1984 T-72M1 z ulepszoną wieżą, która w przedniej części ma pancerz kompozytowy w formie tzw. rdzeni kwarcowych. Na bazie T-72M1 powstała też wersja dowódcza T-72M1D.

W latach 1981-1991 Zakłady Mechaniczne Bumar Łabędy wyprodukowały 753 czołgi T-72M i T-72M1 dla Wojska Polskiego, a łącznie z umowami eksportowymi w Polsce wyprodukowano 1610 czołgów rodziny T-72. Na tym historia T-72 w Bumarze się nie skończyła, albowiem pod koniec lat 80. pracowano nad modernizacją czołgów. Prace te przyspieszyły po zakończonych porażką negocjacjach w sprawie zakupu licencji na czołgi T-72S (eksportowa wersja T-72B). Dodatkowo przyspieszyły one na początku lat 90.

PT-91 Twardy

W Zakładach Mechanicznych Bumar Łabędy w latach 1994-2002 wyprodukowano na potrzeby Wojska Polskiego łącznie 233 czołgi PT-91 Twardy, z czego około 90 maszyn to były nowe czołgi zbudowane od podstaw, natomiast pozostałe powstały poprzez modernizację czołgów T-72M1.

Co więcej, w latach 2007-2009 wyprodukowano ostatnie nowe czołgi w Zakładach Mechanicznych Bumar Łabędy – czołgi PT-91M dla Malezji. Łącznie dla Malezji wyprodukowano 48 czołgów PT-91M oraz 6 wozów zabezpieczenia technicznego WZT-4.

W roku 2019 rozpoczęto także modyfikację około 230 czołgów T-72M i T-72M1 do standardu T-72MR/M1R, ale ze względu na przekazanie ponad 200 czołgów T-72 różnych wersji, w ramach pomocy wojskowej Ukrainie w latach 2022-2023, dalsza kontynuacja programu straciła sens.

Leopard 2PL

Od roku 2019 prowadzona jest także modernizacja 128 czołgów Leopard 2A4 do standardu Leopard 2PL. Do dnia dzisiejszego modernizacji poddano co najmniej 82 czołgi Leopard 2A4 do standardu Leopard 2PL. Około 46 maszyn wciąż oczekuje na rozpoczęcie modernizacji, jest w jej trakcie lub czeka na przekazanie do Wojska Polskiego.

Zakończenie programu modernizacji czołgów Leopard 2A4 mogło oznaczać dla Zakładów Mechanicznych Bumar Łabędy duże problemy. Ponieważ czołgi T-72 i PT-91 są stopniowo wycofywane, zakładom groził brak pracy – za wyjątkiem serwisowania czołgów Leopard 2PL.

Ostatecznie podjęta została decyzja, aby to właśnie w Zakładach Mechanicznych Bumar Łabędy serwisowane były czołgi K2GF oraz produkowane i serwisowane były czołgi K2PL. Także Zakłady Mechaniczne Bumar Łabędy będą odpowiadać za wersje specjalistyczne czołgu K2PL.

K2PL z Łabęd

Na bazie umowy ramowej na 1000 czołgów K2/K2PL obecnie zawarto dwie umowy wykonawcze: umowę wykonawczą na 180 czołgów K2GF oraz drugą umowę wykonawczą na 180 czołgów K2GF i K2PL oraz 81 specjalistycznych pojazdów wsparcia.

Czołgi K2GF z pierwszej umowy wykonawczej dostarczane są w latach 2022-2025. Natomiast w ramach drugiej umowy wykonawczej w latach 2026-2027 dostarczonych zostanie 116 czołgów K2GF, a w latach 2028-2029 64 czołgi K2PL, z czego 61 zbudowanych w Zakładach Mechanicznych Bumar Łabędy. Dodatkowo w latach 2029-2031 dostarczonych zostanie 81 pojazdów wsparcia, w tym 31 wozów zabezpieczenia technicznego, 25 mostów towarzyszących i 25 maszyn inżynieryjno-drogowych.

W ramach zawartej umowy na transfer technologii Zakłady Mechaniczne Bumar Łabędy uzyskają zdolności serwisowe do poziomu 4 dla czołgów K2GF i K2PL. Dodatkowo uzyskają również kompetencje do modyfikowania i modernizowania tych maszyn. Oczywiście umowa zakłada także transfer technologii i zdolności do produkcji czołgów K2PL, których ZMBŁ będzie głównym integratorem.

Natomiast inni poddostawcy w Polsce mają produkować zespół armaty, automat ładowania, zawieszenie, wiązki przewodów, a także skorupy wież i kadłubów. Dodatkowo Zakłady Mechaniczne Bumar Łabędy staną się producentem pojazdów wsparcia, które będą produkowane w Polsce i które zostaną zaprojektowane w ramach współpracy pomiędzy przemysłem polskim i koreańskim.

Oczywiście ważne jest zarówno z punktu widzenia zdolności operacyjnych Wojska Polskiego, jak również Polskiej Grupy Zbrojeniowej oraz ogólnie pojmowanego polskiego przemysłu, aby w przyszłości zamawiano kolejne czołgi K2PL. A także pracowano nad dalszym rozwojem konstrukcji, jej modernizacją oraz być może opracowaniem kolejnych ulepszonych wersji czołgu.

Polskie Wojska Pancerne A.D. 2030

Na koniec należy zaznaczyć, że nasze wojska pancerne rosną w siłę. W roku 2016 Polska posiadała 938 czołgów podstawowych w Wojskach Lądowych. Na tę flotę składały się:

• 142 Leopard 2A4,
• 105 Leopard 2A5,
• 233 PT-91 Twardy,
• 458 T-72M i T-72M1.

Ale w roku 2030 Polska będzie posiadała o wiele silniejsze wojska pancerne. Nie tylko liczebnie będą to jedne z najsilniejszych, ale również najnowocześniejszych wojsk pancernych w całej Europie. Na tę flotę składać się będą:

• 116 M1A1FEP,
• 250 M1A2SEPv3,
• 296 K2GF,
• 64 K2PL,
• 105 Leopard 2A5,
• 128 Leopard 2PL.

A więc także liczba czołgów wzrośnie do 959 egzemplarzy. W ramach trzech rodzin czołgów w kolejnych latach liczba modeli zmaleje, bo planowana jest modernizacja czołgów M1A1FEP do standardu M1A2SEPv3 oraz K2GF do standardu K2PL. Po roku 2030 będzie można również zacząć na poważnie rozważać zastąpienie czołgów rodziny Leopard 2. Najbardziej logicznym rozwiązaniem byłby zakup kolejnych M1A2SEPv3 lub zwiększenie planów co do zakupu wozów K2PL względem umowy ramowej.

Podsumowanie

Podsumowując, można jasno stwierdzić, że polski przemysł pancerny ma przed sobą perspektywy, o ile uda się utrzymać także w przyszłości zakupy kolejnych maszyn. Jednak zarówno Zakłady Mechaniczne Bumar Łabędy, Wojskowe Zakłady Motoryzacyjne, jak i Huta Stalowa Wola mogą podzielić między siebie liczną flotę opancerzonych wozów bojowych o trakcji gąsienicowej oraz bazujących na nich pojazdów specjalistycznych.