Idziemy na rekord, czyli świat się zbroi

Na liście krajów, które wydały najwięcej na zbrojenie w 2018 roku znajdziemy: USA, Chiny, Arabię Saudyjską, Indie i Francję. Jak podaje SIPRI, kraje te odpowiadają za 60 proc. nakładów na zbrojenia, ale za 50 proc. - same USA i Chiny. Więcej na wojsko wydały w tym roku Stany Zjednoczone - pierwszy raz od 2010 roku, co szwedzki instytut porównuje z Chinami, które podniosły wydatki na zbrojenia po raz 24. To właśnie większe finansowanie tego obszaru przez Amerykanów i Chińczyków przełożyło się na znaczące zwiększenie wydatków na zbrojenia globalnie.

Jak podkreśla SIPRP, wydatki na zbrojenia wzrosły drugi rok z rzędu. Co więcej, stanowiły one 2,1 proc. światowego PKB, wynosząc 239 USD per capita (230 USD w 2017 roku), więc procentowo odnotowano spadek. Za 53 proc. tej sumy odpowiadają kraje NATO (963 mld USD), ale aż sześć krajów z pierwszej dziesiątki znajduje się na Bliskim Wschodzie. Warto podkreślić, że w samej Turcji finansowanie zbrojenia wzrosło o 24 proc. w 2018 roku do 19 mld USD.

W przypadku Europy Środkowej i Wschodniej wydatki na zbrojenia wzrosły w paru krajach, a w tym oczywiście w Polsce. W przypadku Polski ich wartość osiągnęła 11,6 mld USD, czyli 8,9 proc. więcej niż w 2017 roku - co dało jej 19. pozycję na liście. Wschodni sąsiad Polski, czyli Ukraina, zaliczyła 21-proc. wzrost do 4,8 mld USD. Natomiast od 18 do 24 proc. wzrosło finansowanie wojska przez Bułgarię, Łotwę, Litwę, i Rumunię - podaje SIPRI. W ocenie Szwedów, wszystkie decyzje finansowe związane są ze wzrastającym poczuciem, że Rosja stanowi co raz większe zagrożenie - mimo faktu, że sami Rosjanie od dwóch lat, według zestawienia Szwedów, na wojsko wydają mniej. W stosunku do 2017 roku suma ta spaść miała bowiem o 3,5 proc., dając Rosji 6. miejsce na liście SIPRI (61,4 mld USD), czyli o dwa miejsca niższe. Trzeba jednak podkreślić, że spadek ten związany jest z inflacją, bowiem Rosja wydała na ten cel w zeszłym roku dokładnie tyle samo, co w 2017 roku.

Należy również pamiętać, że program modernizacji rosyjskich sił zbrojnych jest już zaawansowany. Obecnie w służbie w dość dużej liczbie znajdują się zmodernizowane lub nowe typy uzbrojenia, jak choćby systemy rakiet taktycznych Iskander czy czołgi T-72B3, i Moskwa może kontynuować ich dostawy bez skokowego wzrostu wydatków. Kolejną kwestią są wielokrotnie niższe koszty pracy w rosyjskim przemyśle obronnym, w stosunku do państw zachodnich.

Ogólnie Europa na zbrojenia w 2018 roku wydała 364 mld USD, czyli o 1,4 proc. więcej niż w roku 2017 (20 proc. globalnych wydatków). Pierwszy spadek finansowania wojskowego od pięciu lat odnotowała Francja, choć jej pozycja na liście zmieniła się z 6. na 5. Wcześniejsze, wyższe koszty związane były jednak z operacjami prowadzonymi poza granicami kraju oraz dodatkowymi zabezpieczeniami, wprowadzonymi po zamachach w 2015 roku.

"America First"

Jak wspomniano, Amerykanie zwiększyli finansowanie zbrojenia pierwszy raz od 2010 roku. Zgodnie z danymi SIPRI wzrosło ono o 4,6 proc. i osiągnęło w 2018 roku poziom 649 mln USD. Stany Zjednoczone zachowały również pozycję lidera rankingu. Jak obliczył szwedzki instytut, sami Amerykanie na zbrojenia wydali niemal tyle samo, co osiem kolejnych krajów na liście razem. Skok związany był z nowymi programami modernizacyjnymi, które rozpoczną się w bieżącym lub kolejnym roku.

Podobny, procentowo, wzrost wydatków odnotowały Chiny. Finansowanie zbrojenia w tym kraju w 2018 roku wyniosło 250 mln USD, czyli 5 proc. więcej niż w roku poprzednim, czy 10 razy więcej niż w roku 1994. W sumie Chińczycy odpowiadają za ok. 14 proc. wydatków. Jak podkreślają eksperci, tutaj wzrost ma związek przede wszystkim z rozwojem gospodarczym kraju. Władze kraju przeznaczają bowiem co roku dokładnie 1,9 proc. PKB na wojsko. 

Zaraz za podium znajdziemy Indusów, którzy zwiększyli finansowanie wojska o 3,1 proc., czyli do 66,5 mld USD. W tym samym czasie największy rywal Indii w regionie, czyli Pakistan, zwiększył wydatki na zbrojenia aż o 11 proc., ale nadal wynoszą one znacząco mniej niż u jego wschodniego sąsiada, gdyż 11,4 mld USD. Ogólnie kraje Azji i Oceanii odpowiadają za 28 proc. wydatków na zbrojenia globalnie. 

To napięcia między krajami w Azji oraz napięcia między USA a Chinami przede wszystkim napędzają ciągły wzrost wydatków na zbrojenia w regionie.

Warto odnotować, że na zbrojenia - znowu, gdyż czwarty rok z rzędu - mniej wydała Afryka, a dokładnie 8,4 proc. mniej niż w roku 2017. Największy spadek odnotował Sudan, czyli 49 proc. 

NATO chce więcej

Budżety na wojsko to jeden z najgorętszych tematów w NATO. Sojusz zaleca państwom członkowskim, by wydawały na obronę narodową co najmniej 2 proc. swojego PKB. W 2014 r. na szczycie w Newport w Walii sojusznicy zgodzili się podwyższać swoje budżety tak, by osiągnąć ten poziom w roku 2024. W czasie tego szczytu ten warunek spełniały tylko trzy państwa. 

Z szacunków kwatery głównej za 2018 r. wynika, że polskie wydatki na obronność wyniosły 2,05 proc. PKB. Tym samym Polska znalazła się w gronie siedmiu państw, które przekroczyły lub osiągnęły poziom 2 proc. PKB – za Stanami Zjednoczonymi (3,39 proc.), Grecją (2,22 proc.), Wielką Brytania (2,15 proc.) i Estonią (2,07 proc.), a przed Łotwą (2,03 proc.) i Litwą (2,0 proc.). Tuż poniżej 2-procentowego progu znalazła się Rumunia (1,92 proc.), a za nią Francja (1,82 proc.) i Chorwacja (1,71 proc.). Trzy państwa NATO, które na obronę narodową wydają poniżej 1 proc. swego PKB to Belgia i Hiszpania (po 0,93 proc.) i Luksemburg (0,54 proc.).

Budżet obronny Polski na 2019 r. ma wynieść 44 mld 674 mln zł, z tego w dyspozycji MON ma być ponad 43,8 mld zł. 

MR