Elastyczni wobec nowych wyzwań. NATO przed lipcowym szczytem

W czasie poniedziałkowej konferencji zorganizowanej przez Fundację Instytutu Studiów Strategicznych paneliści starali się znaleźć odpowiedź na pytanie dotyczące efektywnych odpowiedzi dla NATO na zagrożenie współczesnego bezpieczeństwa. Carmen Romero jako najważniejsze obszary, nad którymi obecnie pracuje Sojusz, wymieniła wzmacnianie zdolności do obrony i odstraszania, w tym poprawienie mechanizmów szybszego i bardziej efektywnego podejmowania decyzji.

Poza retoryką Trumpa na Twitterze, nie ma zmiany w stanowisku USA wobec NATO.

Dodatkowymi obszarami są wzmocnienie misji NATO w Afganistanie, współpraca między NATO a UE, modernizacja Sojuszu oraz adaptacja struktury dowodzenia do nowych warunków. W kontekście ostatnich wydarzeń najwięcej komentarzy wzbudziła jednak obecność Sojuszu na południowej flance NATO i działania Rosji.

Według Ariela Cohena z Instytutu Analizy Globalnego Bezpieczeństwa amerykańska odpowiedź na atak chemiczny w Syrii i rosyjska reakcja świadczy o tym, że mieliśmy do czynienia z zarządzaniem konfliktem. Świadczyłby o tym wybór celów, gdzie nie znajdowali się rosyjscy żołnierze, a także niezestrzelenie przez Rosjan rakiet wystrzelonych przez siły koalicji. Warto również zwrócić uwagę na różnice w stonowanej retoryce, którą posługują się wojskowi oraz w wypowiedziach „propagandzistów”, jak określił ich Cohen.

Obie strony zdają sobie sprawę, że błędna decyzja w sprawie działań w Syrii może mieć konsekwencje wykraczające daleko poza jej grancie. Dowodem na to ma być brak reakcji, poza oficjalnymi komunikatami, na uderzenie w tzw. Grupę Wagnera, składającą się z rosyjskich najemników walczących na Bliskim Wschodzie. Jest to szczególnie ważne, biorąc pod uwagę niestabilność i nieprzewidywalność działań Rosji i USA, które, co podkreślił Jacek Najder, były Ambasador RP przy NATO, odeszły od dotychczasowego sposobu działania na arenie międzynarodowej.

Musimy rozmawiać z Rosją z pozycji siły, ale nie możemy grać według tych samych zasad co ona.

W obliczu nowych-starych wyzwań kluczowa dla NATO jest podniesienie efektywności i szybkości procesu podejmowania decyzji. Zdaniem Jacka Najdera w dużej mierze zależy do od poprawy przepływu informacji wywiadowczych na poziomie państw członkowskich, a także NATO. Dodatkowym problemem jest potrzeba rozbudowy infrastruktury w krajach położnych na wschodniej flance NATO oraz zwiększenie świadomości w zakresie cyberbezpieczenstwa. „Atak cybernetyczny może być groźniejszy niż atak militarny na przesmyk suwalski” – powiedział Cohen.

Przez długi czas europejskie bezpieczeństwo było kwestią transatlantycką, ale naprawdę nie ma gwarancji, że na zawsze nią pozostanie.

Działanie NATO zależy w dużej mierze od tego jak kształtowana jest polityka obronna w Europie. Do sprawnego funkcjonowanie sojuszu potrzeba sprawnego modus vivendi. Musimy wiedzieć kto jest liderem – powiedziała dr Gerlinde Groitl z Uniwersytetu w Ratyzbonie. Ze względu na asymetrię w relacjach transatlantyckich tę rolę zawsze sprawowały Stany Zjednoczone. Natomiast po zakończeniu zimnej wojny Amerykanie oczekują, że Europa weźmie na siebie więcej odpowiedzialności za zapewnienie wspólnego bezpieczeństwa. Dlatego budowa wspólnej polityki bezpieczeństwa jest pozytywnym sygnałem. „Cokolwiek wzmacnia Unię Europejską, wzmacnia także europejski filar w NATO – powiedziała Groitl.