Defence24 DAY: Błaszczak przedstawia koncepcję Agencji Uzbrojenia

Minister Błaszczak w przemówieniu przypomniał, że jego głównym zadaniem jest realizacja trzech celów. To zwiększenie liczebności Wojska Polskiego (m.in. w kontekście formowania 18 Dywizji Zmechanizowanej, a także kampanii "Zostań Żołnierzem Rzeczypospolitej" i zmian systemu rekrutacji do Wojska Polskiego), silniejsze osadzenie Polski w strukturach NATO oraz relacjach ze Stanami Zjednoczonymi, z czym wiąże się umowa o rozszerzonej współpracy wojskowej z USA podpisana 15 sierpnia, a także modernizacja Wojska Polskiego, jeśli chodzi o wyposażenie. 

Chciałbym podkreślić, że zasadniczym elementem, na którym oparte jest bezpieczeństwo naszej ojczyzny jest Wojsko Polskie. Wbrew temu co możemy czasem usłyszeć, Wojsko Polskie stanowi tę podstawę, ten fundament, na którym zbudowane jest bezpieczeństwo naszej Ojczyzny. Dlatego, jak już mówiłem, Wojsko Polskie musi być liczebniejsze, Wojsko Polskie musi być zmodernizowane, jeśli chodzi o wyposażenie

Szef MON przypomniał najważniejsze umowy na modernizację Sił Zbrojnych, podpisane za granicą w latach 2018, 2019 i 2020: zakup systemu Patriot, wyrzutni HIMARS oraz myśliwców F-35. Minister Błaszczak dodał, że ponad 60 proc. zamówień MON w roku 2019 skierowano do krajowego przemysłu zbrojeniowego. Zaznaczył jednocześnie, że proces zakupowy jest "długotrwały, skomplikowany". Angażuje się w niego wiele podmiotów i przerzucają się odpowiedzialnością. Aby przełamać ten impas, przygotowano projekt ustawy powołującej Agencji Uzbrojenia. Dokument został przygotowany pod kierownictwem zespołu, na czele którego stał pełnomocnik MON ds. powołania Agencji Uzbrojenia dr Paweł Olejnik. 

Minister Błaszczak zaznaczył, że chciał przed złożeniem projektu poddać projekt ustawy debacie na forum Defence24.pl, aby móc skorzystać ze specjalistycznej wiedzy. Odniósł się też do nadzoru nad Polską Grupę Zbrojeniową. Powiedział, że możliwe jest aby była ona nadzorowana przez MON, jak było to do początku obecnego roku (w nowym systemie pozyskiwania sprzętu - poprzez Agencję Uzbrojenia), lub w Ministerstwie Aktywów Państwowych.

Minister Błaszczak zaznaczył, że nadzór MON nad PGZ ułatwi dokonywanie zgodnie z przepisami europejskimi dokonywanie zakupów "in-house", czyli bezpośrednio w PGZ, z pominięciem zasad konkurencji -  W ponad 80%, czasami 90% PGZ produkuje na rzecz Wojska Polskiego. Zgodnie z prawem unijnym, zgodnie z prawem polskim, jeżeli są takie wielkości, a są - jeśli PGZ podlegałaby MON, wtedy mogłyby być dokonywane zamówienia in-housowe, zamówienia bezpośrednie. Jakie są z tego tytułu korzyści? Ten proces następowałby szybciej. Bez rozbudowanych procedur. Jakie są zagrożenia? W takim wypadku ten proces jest poza konkurencyjnością, a więc nie wymaga wtedy ten proces starań producenta, odnośnie kosztów produkcji, odnośnie konkurencyjności, mówiąc wprost - powiedział szef MON.

Mówiąc natomiast o całym systemie pozyskiwania sprzętu minister stwierdził też, że obecny system zakupów jest niewydolny - Ta procedura, która dziś obowiązuje, została skrojona na budżet modernizacyjny w wysokości 2 mld złotych. Dziś budżet modernizacyjny, zarówno Inspektoratu Uzbrojenia, jak i Inspektoratu Wsparcia Sił Zbrojnych, jest dziesięciokrotnie większy - powiedział minister. 

Szef MON mówił także, że Agencja Uzbrojenia będzie odpowiadać za cały cykl pozyskiwania sprzętu. Wojsko będzie jedynie definiowało wymagania w zakresie zdolności. Minister mówił też o zobowiązaniu Sztabu Generalnego do przeglądu potrzeb operacyjnych, aby móc definiować realne priorytety. Podkreślił również znaczenie stawiania realistycznych wymagań, aby uniknąć nadmiernego wzrostu kosztów, jak w przeszłości miało to miejsce np. w programie Mustang.

To są pieniądze publiczne, naszym zadaniem jest racjonalne, gospodarne wydawanie tych pieniędzy, bo musimy osiągnąć nasz cel, musimy doprowadzić do tego by Wojsko Polskie było wyposażone w nowoczesny sprzęt. (…) Musimy eliminować to wszystko, co powoduje bezpodstawne zwiększanie kosztów.

Głównym założeniem powołania nowej instytucji jest usprawnienie procesu pozyskiwania i sprzętu wojskowego. Ma się to odbyć dzięki konsolidacji i stworzeniu „środka ciężkości” całego procesu modernizacji technicznej, którym będzie właśnie Agencja Uzbrojenia. Co bardzo istotne, nowa instytucja będzie odpowiadała za cały cykl życia uzbrojenia, w tym przygotowania – identyfikację produktów dostępnych na rynku, organizację postępowań o zamówienie i zawieranie umów, ale też nadzór nad jakością, wsparcie eksploatacji, wreszcie wycofanie sprzętu ze służby.

Agencja Uzbrojenia będzie też odpowiadać za ocenę podstawowego interesu bezpieczeństwa państwa (PIBP), a sam proces oceny zostanie zreformowany. Będzie również weryfikować potrzeby Wojska Polskiego i „urealniać” wymagania, tak aby nie tworzono warunków obiektywnie trudnych do spełnienia, jak wielokrotnie miało to miejsce w przeszłości. Nowa instytucja będzie również odpowiadać za kwestie związane z offsetem oraz promocję eksportu polskiego przemysłu zbrojeniowego. Jednym z założeń powołania Agencji Uzbrojenia jest również zwiększenie koordynacji planów modernizacji z krajowym przemysłem zbrojeniowym, dzięki czemu będzie mógł on odpowiadać na zdefiniowane zapotrzebowanie wojska.

Realizacja wszystkich tych planów będzie wymagała szeroko zakrojonych zmian strukturalnych. Zgodnie z przedstawioną przez Ministra Błaszczaka koncepcją, Agencja Uzbrojenia przejmie kompetencje instytucji takich, jak:

• Inspektorat Uzbrojenia
• Biuro ds. umów offsetowych MON
• Inspektorat Implementacji Innowacyjnych Technologii Obronnych (I3TO)
• Inspektorat Wsparcia SZ – w zakresie wsparcia eksploatacji sprzętu wojskowego i uzbrojenia
• Departamentu Polityki Zbrojeniowej MON – w zakresie oceny Podstawowego Interesu Bezpieczeństwa Państwa (PIBP)
• Wojskowe Centrum Normalizacji Jakości i Kodyfikacji – w zakresie kontroli nad jakością sprzętu
• Agencja Mienia Wojskowego – w zakresie wycofywania sprzętu

W przemówieniu minister Błaszczak zwrócił uwagę, że powołanie Agencji Uzbrojenia ma w założeniu wyeliminować wady obecnego, w dużej mierze rozproszonego systemu pozyskiwania sprzętu. Brak jasnego podziału odpowiedzialności czy formułowanie wymagań oderwanych od rzeczywistości często powodowały opóźnienia.

Projekt ustawy wprowadzającej omawiane rozwiązania stanowi propozycję MON i nie jest ostateczny, będzie wkrótce kierowany do uzgodnień wewnątrzresortowych, a następnie międzyresortowych. Przedstawiona przez resort obrony koncepcja stanowi jednak dużą szansę na przełamanie „węzła gordyjskiego” wokół procesu modernizacji armii, przyczyniającego się do niepowodzenia lub przesunięć w czasie wielu ważnych programów modernizacyjnych. Jej realizacja mogłaby umożliwić lepszą koordynację wszystkich uczestników procesu pozyskiwania sprzętu (włącznie z przemysłem), a to jest uznawane za podstawowy warunek dla niezakłóconego przebiegu programów modernizacyjnych.