Reklama

Siły zbrojne

MSPO 2021: Antydronowy WLKM z Tarnowa

System zwalczania bezzałogowych statków powietrznych. Fot. Mateusz Zielonka/Defence24.p
System zwalczania bezzałogowych statków powietrznych. Fot. Mateusz Zielonka/Defence24.p

Zakłady Mechaniczne Tarnów na tegorocznym XIX Międzynarodowym Salonie Przemysłu Obronnego prezentują ofertę w zakresie broni strzeleckiej, moździerzy, zdalnie sterowanych modułów uzbrojenia oraz związanych z nimi systemów wsparcia i szkolenia. Premierą podczas tegorocznego MSPO jest system zwalczania BSL, oparty o tarnowski karabin maszynowy WLKM systemu Gatlinga (projekt współfinansowany przez Narodowe Centrum Badań i Rozwoju)

Tarnowska spółka może pochwalić się już ponad 100-letnią historią oraz prawie 70-letnią tradycją produkcji uzbrojenia i sprzętu wojskowego. W tym roku oprócz sztandarowych produktów ze swojej oferty zaprezentowano także kilka nowości. Na stoisku spółki zobaczyć będzie można przede wszystkim szeroką gamę różnego rodzaju konstrukcji strzeleckich. Wśród nich wymienić można kilka typów karabinów wyborowych (powtarzalne Alex-338 i Bor, wielkokalibrowy karabin wyborowy WKW-50 i myśliwsko-sportowy .308 ZMT HS.) czy karabinów maszynowych: a w tym uniwersalne karabiny z rodziny UKM-2000 (zmodyfikowane UKM-2000P/PE oraz UKM-2020S) czy wielkokalibrowy WKM-Bm/NSW-UTIOS. Na MSPO można oglądać także system broni modułowej z rodziny MWS (karabinek samopowtarzalny MWS-15, samopowtarzalny karabin wyborowy i samoczynno-samopowtarzalny MWS-25 oraz powtarzalny karabin wyborowy MSW-38). Prezentowany jest także ręczny granatnik powtarzalny RPG-40. Oprócz broni strzeleckiej demonstrowane są jednak również cięższe systemy uzbrojenia.

image
7,62mm uniwersalny karabin maszynowy UKM-2000P/PE/5 Fot. Kacper Bakuła/Defence24.pl

Jedną z kieleckich premier jest opracowany w odpowiedzi na rosnące zapotrzebowanie i proliferację BSL system zwalczania bezzałogowych statków powietrznych. Jego podstawą jest wielolufowy karabin maszynowy WKLM kal. 12,7 mm zintegrowany z głowicą optoelektroniczną osadzonej na zdalnie sterowanej, obrotowej podstawie z precyzyjnym układem napędowym zasilanym elektrycznie. W jego skład wchodzi także niezależna, nieobrotowa stacja radiolokacyjna oraz stanowisko operatora. System jest przeznaczony do fizycznego przeciwdziałania powietrznym bezzałogowcom, może też zwalczać samoloty i śmigłowce przez całą dobę i w każdych warunkach atmosferycznych. Cechuje się także modułową budową, co umożliwia rekonfigurację systemu zgodnie z wymaganiami potencjalnego użytkownika. W praktyce więc system może być wyposażany w różne efektory, także te niekinetyczne (do zakłócenia działania BSL). Z drugiej strony może on także być włączany do większych systemów uzbrojenia (na przykład samobieżnych zestawów przeciwlotniczych, które będą mieć na uzbrojeniu także np. wyrzutnie rakiet).

image
System zwalczania bezzałogowych statków powietrznych. Fot. Kacper Bakuła/Defence24.pl

Jeśli chodzi o sam efektor systemu, to jest nim autorskie rozwiązanie opracowane w ZM Tarnów. Wielolufowy karabin maszynowy WLKM to broń napędowa systemu Gatlinga zasilana amunicją kal. 12,7 mm x 99 NATO z taśmy rozsypnej M9. Szybkostrzelność 3600 strz./min. została osiągnięta dzięki zastosowaniu bloku czterech wirujących luf. System ten przeznaczony jest do zwalczania siły żywej oraz celów naziemnych i powietrznych lekko lub nieopancerzonych. Może być instalowany na stanowiskach stałych i przenośnych, a także wykorzystany jako uzbrojenie śmigłowców, pojazdów oraz łodzi patrolowych lub okrętów wojennych. Dzięki temu rozwiązanie to może znaleźć zastosowanie w praktycznie wszystkich rodzajach sił zbrojnych. Może być używany na krótkich dystansach przeciwko zagrożeniom takim jak rakiety, miny pływające czy właśnie drony różnych klas.

image
Fot. Kacper Bakuła/Defence24.pl

Dzięki rozwiązaniom zawartym w systemie kierowania ogniem operator może regulować długość oddawanych serii oraz szybkostrzelność. Głowica optoelektroniczna pozwala z kolei na detekcję i identyfikację celu w zasięgu jego widzialności. Z kolei radar umożliwia wstępne wskazanie potencjalnego celu takiej jak dron klasy nano z odległości 3,5 km. Zwalczanie wybranych celów jest natomiast możliwe z wykorzystaniem trzech trybów działania z różnym stopniem automatyzacji: samodzielne sterowanie karabin maszynowym przez operatora, zdalne śledzenie celu z wykorzystaniem radaru oraz automatyczne przechwycenie z wykorzystaniem głowicy optoelektronicznej z decyzją operatora o otwarciu ognia. Koncepcja pozwala na zabudowę systemu zarówno w formie stacjonarnej, mobilnej (samobieżnej lub holowanej), a nawet na pokładzie okrętu.

image
Karabin maszynowy UKM-2000 w wersji przeznaczonej dla pojazdów. Fot. Kacper Bakuła/Defence24.pl

W Kielcach prezentowane są również inne systemy uzbrojenia, oferowane przez ZM Tarnów. Wśród nich wymienić należy: moździerze (lekkie moździerze piechoty LMP-2017 oraz moździerze LM-60D) czy zdalnie sterowane moduły uzbrojenia (ZSMU A3/A3B i ZSMU A5). Przedstawione zostaną także systemy przeciwlotnicze takie jak zmodernizowany przeciwlotniczy zestaw artyleryjski ZU-23-2CP czy samobieżny przeciwlotniczy zestaw artyleryjsko-rakietowy kryjący się pod nazwą Rozproszony System Przeciwlotniczy (zbliżony do wprowadzanego do SZ RP systemu Pilica) złożony ze stanowiska dowodzenia i jednostki ogniowej (która może być zarówno holowana jak i przewożona samobieżnie, na samochodzie ciężarowym).

image
System broni modułowej MWS-25. Fot. Kacper Bakuła/Defence24.pl

 

Podczas targów prezentowany jest również bojowo-rozpoznawczy autonomiczny pojazd kołowy PERUN, uzbrojony w zdalnie sterowany moduł uzbrojenia ZSMU. Wśród innych produktów wymienić można: wirtualne interaktywne centrum doskonalenia kompetencji zawodowych funkcjonariuszy Straży Granicznej, komponenty elektroniczne czy krytą mobilną strzelnicę ćwiczebną w kontenerach 40ft HC.

Artykuł przygotowany we współpracy z ZM Tarnów S.A.

Reklama

Komentarze (27)

  1. Seba

    Co najmniej po 2 stanowiska na Ślązaka, Kormorany i inne nasze okręty. Choć na niektórych kutrach rakietowych zamontowane są armaty AK-630M. Dziwie się, że czegoś podobnego o tym kalibrze nie ma zamontowanego na Ślązaku i sprzęgniętego z systemem zarządzania walką SCOT.

    1. Chyżwar

      Na Ślązaka drogi panie cztery. Teraz to OVP. Niech więc tanim kosztem bez użycia większego kalibru może robić, co do niego na razie należy...

    2. Piotr ze Szwecji

      Nie zamontowano, bo szlacheckiej fantazji brak. Zamiast Bolków na 12,7 mm kaemach chcesz mieć automatyczne działko Gatlinga 12,7 mm na polskich okrętach wojennych? To przerasta MW. To przerasta stocznie. To przerasta PGZ. To przerasta MON. Jedyne co słychać z PGZ, MON i MW to modlitwa "35 mm działo i amunicja programowalna daj nam panie na wszystko włącznie z dronami, AMEN!". Jedyne co się dziwię, że nie widać tej przyczepy Jelcza z chłodzeniem dla tego działka w systemie Gatling, bo to przecież poziom polskiego kunsztu inżynieryjnego PGZ... Zrazu widać, że ten 12,7 mm wyprodukowany (składany z cudzoziemskich komponentów) na licencji.

    3. Wuc Naczelny

      Przecież jak Phalanx 20mm ma zasięg skuteczny w rejonie 800m, to ten WKM będzie miał 500m i to wobec celów lekkich, a reakiety przeciwokrętowe i bomby szybujące takie nei są. Na okrętach to się nadaje do.... zwalczania nasycającego ataku ze strony Irańskich łodzi patrolowych, gdyby nie to że ma za mały zasięg...

  2. gazek

    Fajnie to wygląda, ale obawiam się, że nie będzie miało dobrego zastosowania. Ma dużą siłę ognia, ale krótki dystans i mały kaliber. W czasie 2 Wojny Światowej byłby hitem, ale dzisiaj będzie się raczej liczył precyzyjny atak z dystansu. Rosomaki z armatą 30 mm będą jednak znacznie bardziej uniwersalne i skuteczne.

    1. Mam inną opinię

      Na lekkie drony typu amunicja krążąca idealny. Taniutka jak barszcz powszechnie dostępna amunicja, polska konstrukcja nie potrzeba płacić za licencje. Tylko produkować. A jej zasięg jest absolutnie wystarczający do bliskiej obrony bo to przecież ok. 1,5 km. Posadowiony na zdalnie kierowanym np. PERUNIE czy innym LEWIATANIE , może być wysunięty sporo przed własne pozycje tworząc dowolnego kształtu pozycje i linie obronne. A po wyczerpaniu amunicji automatycznie wracać po jej uzupełnienie. A lekka konstrukcja dzięki właśnie małemu kalibrowi pozwoli na montaż na dowolnym nośniku. Choćby np. Rangerze?

    2. Wuc Naczelny

      Otóż to. Jedyne zastosowanei to jako moduł obrony czołgów do koszenia lasu razem z piechotą w zasadzce, ale to tego znów trzeba dorzucić UKM bo za mało amunicji się zmieści w pudełku, gorszy zasig niż klasyczny WKM, a na koniec dnia do przyszpilenia piechoty lepszy granatnik automatyczny.

  3. ja

    Ma zdolności zwalczania celów RAM? Piszą o rakietach i dronach, a co z pociskami z armat czy moździerzy?

    1. Pucin :0

      Masz rogatkę/procę to jesteś uzbrojony Dawidzie!!!! :0

    2. Wuc Naczelny

      Nie ma możiwości RAM i tyle. Na cele RAM tylko amunicja programowalna albo odłamkowa w kalibrach w rejonie 76mm. Przecież to ma celność w rejonie 10 MOA.

  4. Ssssssss

    Dobra rzecz jako ostatnia linia obrony kinetycznej przed dronami. Warto go uzupełnić o niemiecki pomysł z granatnikiem automatycznym i odłamkową amunicją programowalną do tego. Dwie wersje stworzyć które razem dałyby dużo szczelniejszą, skuteczniejszą i elastyczną obronę. Nie w każdej sytuacji wersja z granatnikiem mogłaby być użytą przez zagrożenie rażenia odłamkami własnych żołnierzy lub sprzętu. Za to wersja wkmowa wymaga bezpośredniego trafienia często bardzo małego celu jak choćby dron nano. Działając w parze dwa zestawy, jeden z granatnikiem a drugi z wkmem byłyby lepsze ale też droższe. Te systemy bardzo potrzebne są dla np wozów dowodzenia, łączności, osłony radarów itd. Jako ostatnia linia obrony po armatkach automatycznych z amunicją rozcalaną i rakietach typu Grom. Taka kombinowana obrona byłaby już trudna do przełamania nawet dla licznego i wielokierunkowego ataku np amunicji krążącej czy lekkiego uzbrojenia dronów. Tanio nie będzie bo do tego jest wiele sprzętu wymagającego takiej obrony lecz to chyba najekonomiczniejsze rozwiązanie do czasu powstania obrony laserowej.

    1. Wuc Naczelny

      Granatnik automatyczny jest bezużyteczny na drony ze względu na niewielką prędkość pocisku. Prosty update firmwaru i latanie esami eliminuje możliwości zwalczani przez WKM i granatnik. Nie tędy droga, na drony nie amunicja małokalibrowa tylko odłamkowa programowalna i to na szybkim pocisku.

  5. Wuc Naczelny

    Efektowne, ale... krok wstecz w stosunku do ZU-23-2 pod każdym względem: 1. tylko 350 kg lżejszy 2. amunicja nieprzydatna na pułapie powyżej 1000m 3. amunicja mało efektywna wobec śmigłowców szturmowych 4. znacznie gorszy zasięg 5. i tak nei jest strabilizowany, a więc stacjonarny, o śmiesznym zasięgu skutecznym (mniejszym niż Phalanx 20mm, a więc w porywach do 800-1000m) 6. nieefektywny w stosunku do KDA-35mm z powodu małej ilości odłamków w stosunku do amunicji programowalnej 7. Do obrony lotniska potrzeba z 30-40 takich. Have fun. 8. Mniejszy zasięg wobec celów lądowych niż WKM jednolufowy, a więc nie na BMD wojsk powietrznodesantowych. Jakieś zalety? tak, w stosunku do jednolufowego WKM w trybie manualnym na okręcie. I tylko tam. Idealny na posterunek drogowy do Afganistanu w trybie z wynośną.konsolą.

  6. BadaczNetu

    Lekka konstrukcja ? 660 km + amunicja. Na Rangera to nie wejdzie.

  7. GWIZDEK

    Zamontować na Popradach, jako uzupełnienie rakiet oraz do samoobrony ,zamontować na rewitalizowanych BWP-ach ....kto przeciw ma z liścia kto za to go lubię ,kto nie wie to mu wyjaśnię

    1. Wizjoner

      Mądrze rzekłeś.

    2. BadaczNetu

      Pytanie czy Poprad to uniesie. Takie coś jest naprawdę ciężkie...

  8. Gunner

    Kiedy wersja ukm 2000 ze skrocona lufa, skladana kolba i lepiej mocowaną szyną pod optykę

    1. na koniec roku..

    2. asdf

      ktorego?

  9. mc.

    Czy WKLM kal. 12,7 mm nie może być "posadowiony" na zmodernizowanym BWP-1 proponowanym przez Poznań ? Do zwalczania "siły żywej" też się doskonale nadaje. Dodajmy do tego 2 "Piraty" i jest "super wóz".

    1. mick8791

      I co ten "potężnie" uzbrojony BWP miałby robić innym pojazdom tej klasy? Rozwalać je śmiechem cy co? Kaliber 12,7 to najwyżej by im lakier zarysował.

    2. Odpowiedni rodzaj 12,7 jest w stanie spokojnie uszkodzić lub większość KTO i lekkie BWP, zwłaszcza przy takiej siłę ognia bo nie mówimy tu o pojedynczych trafieniach tylko raczej dziesiątkach. Poza tym czego ty kurwa oczekujesz od bwp 1? Żeby rozpierdolił pumę jednym strzałem?

    3. asdf

      chyba lepszy bylby ZSMU ze zwyklym WKLM12,7mm do tego granatnik automatyczny GA-40 no i chociaz z jeden PPK, zawsze mnie zastanawialo czy mozna na ZSMU nie mozna zainstalowac samo CLU PPK a same pociski gdzies w kadlubie, mialoby to tez taki plus ze z przeladowaniem od srodka nie byloby zadnego problemu. ciekaw jestem co by bylo gdyby tego WKLM 12,7mm systemu Gatlinga wpiąć do Pilicy? mozna by poprobowac stracac tym pociski mozdzierzowe albo pociski manewrujace?

  10. MArio

    Kiedy WKLM kal. 12,7 w Polskiej Armii? Dziś jest era dronów i z tym musimy walczyć

  11. ?

    a odpowiednik rkm 5,56, albo amo kalacha nie da rady? coby lzej, czy to juz nie modne?

    1. Desstin

      Balistyka pocisku i zasięg...poczytaj trochę, kolego co jest odpowiednie do czego...

    2. fcuk

      Coś w stylu Minimi. Przydałoby by im się w ofercie.

  12. dr

    Zastanawiam się kto to w MON kupi, skoro toto żre kosztowną (12,7mm) amunicję 4 razy szybciej niż WKM a zakupy amunicji to ostatnio dość skąpe ilości.

    1. Hmmmmmm

      Akurat na drony - może byś choć raz przeczytał artykuł - jest w naszych warunkach idealny. I akurat amunicja jest do tego bardzo TANIA i powszechnie dostępna. Nie "żre" amunicji tylko zwalcza drony. Za to twój komputer niepotrzebnie "żre" ci prąd.

  13. Hmmm

    Taki system powinien być częścią popradów.

    1. Ja

      10/10

    2. Chyżwar

      Obawiam się, że wszystko razem ważyłoby zbyt dużo. Zwłaszcza jak faktycznie docelowo miałyby trafić na nie Pioruny II. Ale na odrębnym lekkim pojeździe 4x4 czemu nie?

    3. Milwaw

      No właśnie ale niestety o Piorunie 2 coś cicho ostatnio zamiast wreszcie zadecydować o starcie programu. Za kilka lat możemy mieć niezły potencjał

  14. hm

    a zsu 23mm x2 , x4, lub obrotowe 23mm np. 3, 4, 6, lufowe a nawet x2 ...? do tego radar lub i zestaw optyczny i komputer, syst., sterowania i mamy cos fajnego, i amunicje do tego

  15. Chyżwar

    Na Ślązaka zamiast WKMów cztery takie byłyby ok. Jeśli mają zestaw potrafiący kasować drony, należy zastosować znacznie szerzej. Tym bardziej, że jest stosunkowo lekki.

    1. Fflyer

      Racja a takie ZSMU z systemem Gatlinga powinny być obowiązkowo na każdym okręcie MW ujednolicając wyposażenie i logistykę oraz do ochrony baz morskich, lądowych, zgrupowań wojsk razem z armatą 35mm także w programie Noteć

    2. Chyżwar

      W przypadku Ślązaka chodziło mi o coś innego. Jak na razie ma robić za OVP, więc niech robi to porządnie. Półcalowy Gatling natomiast, zamiast sikawek do gaszenia pożaru powinien obowiązkowo trafić na każdy patrolowiec SG większy od RHIBa. Na dużych patrolowcach prócz nich powinny być 35mm i kilka innych pożytecznych zabawek przygotowanych niekoniecznie na wojnę z Rosją. Na przykład mikrofale umieją skutecznie pacyfikować tak zwanych "euro-ekologów", którym gazowce płynące do Szczecina mogą być nie w smak.

    3. Fflyer

      Co racja to racja

  16. dr

    Postawić takie WLKM co parę kilometrów na granicy z Białorusią, założyć blokady kierunkowe żeby nie biło za pas graniczny, włączyć namierzanie termowizją i można iść na piwo.

    1. Boczek.

      Nic nowego. STASI tak robiło.

    2. X

      "dobro" wraca.

    3. Chyżwar

      Oni nie chcieli wypuścić, kogoś, kto się chciał z nimi pożegnać. My nie chcemy wpuścić kogoś, kto nie ma prawa w Polsce być. Różnica jest więc zasadnicza.

  17. Viktor

    A trzeba było brać licencję na mini gun Teraz kicha

    1. Grzyb

      Po jaka cholerę? Minigun ma kaliber 7,62 a WLKM 12,7. Poza tym WLKM jest ulepszaoną post sowiecka konstrukcją. Mamy do niego wszystkie prawa, po co nam licencja na coś gorszego?

    2. ciekawy

      Na drony wystarczy i 5.56. Od kiedy to post sowiecki złom jest lepszy od zachodniego???

    3. rozczochrany

      Przede wszystkim to jest oryginalny polski projekt. Ta konstrukcja nie ma nic wspólnego z sowieckimi.

  18. rezerwa 77r.

    teraz należy solidnie wystraszyć ,, KRETY " podkopujące POLSKĄ ZBROJENIÓWKĘ

    1. dropik

      tak jest, wszystko krety i szpiedzy w zbrojeniówce i pewnie wszędzie . Zwolnić wszystkich i zatrudnić nowe ... krety :P

    2. T

      dokladnie tak:-) Jesli chodzi o opl b.bliskiego zasiegu to mamy mozliwosci

  19. BadaczNetu

    Szkoda że nie zaprezentowali BFG9000. Byłby hicior :)

    1. Stanley Ivens

      Słyszałem, że ZM Tarnów podpisały umowę z Wattz Electronics na licencyjną produkcję Wattz 2000.

  20. Taki WLKM powninen zostać zamontowany na wszelkich wozach dowodzenia oraz np na spaikobusach - wszystkie jednostki pływające od Kormoranów po cholowniki które mogły by stanowić żeglugę rzeczną w wypadku godziny W tez powinny posiadać takie WLKM

    Taki WLKM powinien zostać zamontowany na wszelkich wozach dowodzenia oraz np SPAIKOBUSACH

    1. Grzyb

      Podpisuje się obiema łapkami pod Twoim tekstem. WLKM to sieczkarnia! Przecież to jest km z Mi24, przecież to wszystko szatkuje dużo lepiej niż minigun! Przede wszystkim powinno się go montować na zmodernizowanych BWP1

    2. KAR

      To spory sukces, że mamy w swojej ofercie produkcyjnej karabin w systemie Gatlinga, a jak wiadomo - mało państw na świecie taki system produkuje...

    3. logistyk

      Nie! Czas najwyższy zadbać o życie strzelca i montować ZSMU!

  21. Piotr ze Szwecji

    Rozwój badań we właściwym kierunku. Ważne jest mieć własny potencjał intelektualny też. Największy problem dziś to właśnie rój dronów latający na AI algorytmach Deep Learning. ZM Tarnów staje tym WLKM 12,7 mm na froncie rozwoju technologicznego. Mam nadzieję, że WP kupi parę zestawów dla wojsk plot na wszelki wypadek, obok Sony. Miła niespodzianka. Ile lat potrzebuje ten prototyp jeszcze dla swojego rozwoju? 5-10? Przykład Łucznika Radom się udzielił widzę.

  22. rezerwa 77r.

    montować na ORKANY oraz ŚLĄZAKA , nie czekać

    1. X

      Spoooko, oni będą czekać, a potem i tak nie zamontują ;)))

  23. kmdr

    Kiedy się nauczą obudować optykę? No cały czas jak w piosence o Ładzie "kable sztywno sterczą jak ... loki.

  24. LoaMax

    Nie ma co się oszukiwać MON i tak tego sprzętu nie kupi ,albo kupi od Amerykanów za dwa razy więcej niż by zapłacili u nas ,bo na razie co widać gadanie jak to Polska zbrojeniówka ma modernizować nasza armię ,a i tak sprzęt się kupuje gdzie indziej ,czyli Polski podatnik znowu płaci dwa razy ,rząd ładuje pieniądze w nasz przemysł ,i nie kupuje a potem drugi raz za sprzęt za granicy , to nasza słynna gospodarność kraina mlekiem i miodem płynaca a sprzętu jak nie było tak nie ma ...

    1. Fflyer

      To jest patologia i poważne osłabienie suwerenności przemysłowej przemysłu obronnego, bezcennej w razie niebezpieczeństwa

    2. Mikstor

      A skąd mamy wziąć samoloty których nie produkujemy? Rozumiem ,że jeśli jesteś sympatykiem Komorowskiego to polskim lotnikom dałbyś zapewne do latania drzwi od stodoły. Po raz pierwszy w życiu widzę, że polska armia jest faktycznie wzmacniana , ale ruskie gumofilce nie chcę tego widzieć.

    3. Patry

      jak się kupuje w normalnych praworządnych wolnych od korupcji państwach samoloty których nie produkujemy i jak rekompensuje takie drogie zakupy ... pokazuje Szwajcaria i Finlandia - a jak nie powinno się kupować pokazuje właśnie nasz nieszczęśliwy kraj

  25. Pucin :0

    A jak tam parametr masy wyrobu 7,62mm uniwersalny karabin maszynowy UKM-2000P/PE/5 - nadal 10 kg bez magazynka. Jak tak, to porażka w porównaniu do FN Minimi 7.62 Mk3.

    1. Maj(ret)

      Minimi też jest uniwersalnym karabinem maszynowym i ma ciężką lufę?

    2. Pucin :0

      Jest ręcznym karabinem maszynowym dla piechoty wojsk lądowych. UKM ma takie samo zastosowanie (człowiek jak i pojazdy) jego uniwersalność ni jak się ma do piechoty. Jest to jak słoń (w składzie porcelany) do mrówki (siłaczki).

    3. Pucin :0

      Mój dziadek Kazik (1905) mawiał - jak coś jest do wszystkiego to jest do ............................... (przedwojenne kawaleryjskie stwierdzenie).

Reklama