Z piekła Bachmutu na odsiecz Awdijiwki. „Strażacy” z 3 Brygady Szturmowej

3 Brygadę Szturmową można porównać do „strażaków”. Formację często nazywa się „straceńczą”, ponieważ powierza się jej najtrudniejsze zadania. Pułk „Azow” potwierdził swoją bojową jakość w czasie obrony Mariupola, trzymając dosłownie do ostatniego naboju pozycje w reducie w zakładach Azowstal. Mariupol bronił się do 20 maja 2022 roku.

Kapitulacja portowego miasta, spowodowana brakami w amunicji i lekarstwach dla rannych, nie oznaczała śmierci formacji bojowych „Azowa”. Gdy tylko zaczęto ujawniać prawdę o krytycznej sytuacji Ukraińców w Awdijiwce, wszyscy zorientowani w sytuacji operacyjnej spodziewali się, że do miasta rzucone zostaną oddziały „Azowa”. 3 Brygada Szturmowa może mieć dwa główne zadania: osłaniać odwrót ukraińskich jednostek z miasta oraz powstrzymać zaciskanie się kleszczy okrążenia, jak najdłużej się da.

Brygada Szturmowa sprawdziła się w podobnej operacji pod Bachmutem. Ostatnio realizowała bardzo trudne zadanie kontynuowania ukraińskiej kontrofensywy pod tym miastem. Niestety podobnie jak na innych kierunkach operacyjnych żołnierze ugrzęźli w okopach. Już w Bachmucie formację traktowano jako „strażaków” rzucając pododdziały Brygady na północ od miasta, gdy Rosjanie dotarli do ostatniego szlaku zaopatrzenia dla miasta, do „drogi życia”. Następnie brygada wyspecjalizowała się w taktyce oczyszczania okopów z wroga. „Azowcy” błyskotliwymi szturmami podjeżdżają bezpośrednio pod rosyjskie pozycje, okop po okopie, w morderczej bezpośredniej walce z Rosjanami, prą przed siebie. Nie będzie przesadą stwierdzenie, że Bachmut nigdy nie został okrążony właśnie dzięki 3 Brygadzie.

Gdy przerzucono formację na południe od Bachmutu, żołnierze przebili się do linii kolejowej, rozbudzając nadzieję wojskowych analityków, że z ukraińskiej kontrofensywy będzie realny terytorialny profit. Niestety udało się jedynie odepchnąć Rosjan i uniemożliwić im wygranie bitwy o Bachmut, „nowego Verdun” jak określono to starcie. Kolejnym Bachmutem stała się bitwa o Awdijiwkę.

Jak wygląda sytuacja w Awdijiwce? Tak fatalnie, że faktycznie jedynymi, którzy mogą opóźnić działania Rosjan wydają się zdeterminowani „Azowcy”. Siły inwazyjne zagroziły Awdijiwce dwoma kotłami – małym i dużym. Wdzierające się do miasta od południa oddziały rosyjskie próbują zamknąć mały pierścień okrążenia. To prawdopodobnie zadecydowało o wycofaniu znacznych ukraińskich sił. Podjęto więc decyzję z którą zwlekano tak długo, że w międzyczasie doszło do rozstrzygnięcia politycznego na szczytach ukraińskiego dowództwa.

Być może sprawa Awdijiwki przesądziła los gen. Wałerija Załużnego, którego zdymisjonował Wołodymyr Zełenski. Nietrudno sobie wyobrazić, że Załużny był przeciwnikiem uporczywej obrony miasta, wolał skrócić front i nie szafować krwią swoich ludzi. W grę wchodziły także sprawy polityczne, ale Awdijiwka mogła być przysłowiową „kropką nad i”.

Starszy o pokolenie od Załużnego generał Ołeksandr Syrski ma bardzo trudne zadanie. Jednak przejmując dowództwo wiedział, na co się pisze. Nad Awdijiwką zawisło widmo podwójnego okrążenia – południowych dzielnic oraz totalnego odcięcia miasta, kotła, którego Rosjanie nie mogli nawet mieć pod Bachmutem. Dlaczego? Awdijiwkę w ostatnich tygodniach udało się oskrzydlić Rosjanom w znaczący sposób. Południowa oś natarcia dotarła na przedmieścia Perwomajska (nie mylić z miasteczkiem pod Mikołajowem). Padły Piski, Opytne i Wodiane – symbole walk w czasach ATO (Operacja Antyterrorystyczna) i SSO (Strefa Specjalnej Operacji). Miejscowości, które poznałem dobrze jako reporter i które jeszcze przed 2022 r. były pod rosyjskim ogniem. Od północy Rosjanie nacierają na Oczeretyne. Niestety rosyjskie oddziały wyszły na tyły obrońców Awdijiwki, co oznacza, że miasto w każdej chwili może zostać okrążone. Rosyjski gensztab specjalnie wygenerował takie zagrożenie wiedząc, że Ukraińcy będą się obawiali okrążenia i zostaną zmuszeni porzucić miasto-symbol.

W operacji bachmuckiej to strona ukraińska pokazała żelazne nerwy i przeczekała rosyjską ofensywę. Do oblężenia nie doszło, choć Rosjanie zrujnowane miasto przejęli. Awdijiwka wydawała się lepiej przygotowana na bitwę niż Bachmut. Walka o to miasto trwa w zasadzie od 2014 r. Wyszczególniamy różne fazy walk. W 2014 r. udało się wyprzeć siły separatystyczne z miasta. W 2017 r. separatyści próbowali szturmować Awdijiwkę, ale rozbili się o skuteczną obronę i ugrzęźli na przygotowanych fortyfikacjach ukraińskich. Od 2022 r. Awdijiwkę po raz kolejny wzięto na celownik. Będąc w tym mieście w 2018 r. na własne oczy widziałem, że to ukraińska forteca przygotowana do wojny. Pod miastem widać było łuny płonących wiosek ostrzeliwanych Gradami przez separatystów, miasto okalały okopy i pola minowe. Nie dziwi zatem, że miasto wciąż nie skapitulowało, a Rosjanie nie mogli go wziąć z marszu.

Awdijiwka była miastem zamieszkiwanym przez ok. 40 tys. ludzi. Słynęło z Zakładów Kokso-Chemicznych (znanych pod skrótem AKHZ) zlokalizowanych na północy miasta. Ataki separatystów przegoniły połowę ludności. Mieszkańcy Awdijiwki, którzy zostali do 2022 r., codziennie słyszeli dźwięki artylerii, zaadaptowali się do trudnych, wojennych warunków. Do końca 2023 r. Rosjanie stracili 13 tysięcy zabitych i rannych w bitwie o Awdijiwkę.

Miasto ma strategiczne znaczenie od 2014 r., ponieważ pod nim znajduje się Donieck, donieckie lotnisko (o które toczyły się walki) i drogi zaopatrzenia dla linii frontu. Awdijiwka była ukraińską twierdzą, która wgryzała się w rosyjskie pozycje i blokowała ich w Donbasie. Rosyjski gensztab jest zdeterminowany, by Awdijiwka padła z uwagi na zbliżający się plebiscyt wyborczy w Rosji (15-17 marca). Dlatego bez względu na koszt sprzętowy i ludzki chcą Awdijiwkę okrążyć.

3 Brygada Szturmowa była w gruncie rzeczy zmartwychwstaniem Pułku „Azow”, który Rosjanie zniszczyli w Mariupolu. To formacja, która powstała z kombinowanych oddziałów ruchu azowskiego (ukraińskiej narodowej prawicy), które nie znalazły się w oblężonym Mariupolu. Z rozsianych azowskich oddziałów broniących Kijowa oraz innych miast przeformowano oddział w 3 Brygadę. W praktyce weterani „Azowa”, których wojna nie zastała w Mariupolu, tworzyli własne oddziały w oparciu o Obronę Terytorialną. Wraz z kapitulacją Mariupola wiadomym było, że „Azow” będzie dążył do centralizacji swoich oddziałów i stworzenia własnego związku taktycznego. Oddziały „Azowa” uczestniczyły w walkach m.in. na Zaporożu.

Pojawiły się już pierwsze raporty „Azowa” z Awdijiwki. „Zakłady chemiczne. 60 bomb lotniczych — dzień i noc, artyleria wroga i ogień rakietowy. Ciągłe ataki na pojazdy opancerzone i ataki piechoty wroga. Okupanci używają pocisków fosforowych, które podpalają zbiorniki z olejem opałowym. Trujący smog rozprzestrzenia się po całym terenie zakładu. Od teraz jest to nowy »dom« 3 Brygady Szturmowej. Nic Ci nie przypomina? Ale nasze jednostki nadal z godnością stawiają czoła wrogowi, prowadzą obronę i zadają wrogowi rekordowe straty. Awdijiwka Piekło (…) Trzecia Brygada Szturmowa potwierdza, że została pilnie przerzucona w celu wzmocnienia wojsk ukraińskich w rejonie Awdijiwki. Sytuacja w mieście w momencie rozkazu dla brygady była niezwykle krytyczna (…) Siły wroga na naszym odcinku to około 7 brygad. Nasi bojownicy wykazują bezprecedensowe bohaterstwo. Jesteśmy zmuszeni walczyć (…) z coraz to nowymi brygadami, które sprowadza wróg (…) Dokładne straty wroga w personelu i sprzęcie zostaną podane później, po potwierdzeniu niezbędnych danych. Jednocześnie obiektywna sytuacja w Awdijiwce pozostaje groźna i niestabilna. Wróg kontynuuje aktywną rotację swoich wojsk i rzuca do miasta nowe siły i środki. O zmianach sytuacji operacyjnej będą informować oficjalne kanały brygady”. Na kanale DeepState pojawiła się informacja, że 3 Brygada Szturmowa zastała miasto w stanie anihilacji, gdzie nie ma już nienaruszonych ogniem przeciwnika pozycji bojowych.