Okręt wsparcia ORP Kontradmirał X. Czernicki

Geneza okrętu datuje się na przełom lat 70. i 80. XX wieku, kiedy w gdańskiej Stoczni Północnej zaprojektowano pływające stacje demagnetyzacyjne dla ZSRR. Jednostki te otrzymały oznaczenie projektowe 130, zamówienie dla wschodniego sąsiada opiewało na osiemnaście sztuk, dodatkowo jedną zamówiła także Bułgaria. Okręty wchodziły do służby w latach 1984 – 91, jednak ostatnia pozostała w stoczni – Rosjanie, po zmianach geopolitycznych, nie byli zainteresowani odbiorem i zapłatą za nią. W 1992 roku doszło do podpisania umowy, dzięki której zakład otrzymał zwrot poniesionych kosztów i został formalnym właścicielem ukończonego (w 90%) okrętu. Od tego czasu dział marketingowy rozpoczął starania związane ze sprzedażą jednostki, która mogła zostać dostosowana do specyficznych wymagań potencjalnego użytkownika.

Lata 90. XX wieku przyniosły Polsce zmiany geopolityczne. Głównym celem stała się integracja z organizacjami międzynarodowymi – Sojuszem Północnoatlantyckim oraz Unią Europejską. Pierwszym krokiem było przystąpienie do programu Partnerstwo dla Pokoju. Pokazało ono, że flota chcąc realizować zadania sojusznicze, będzie potrzebować wyspecjalizowanej jednostki zaopatrzeniowej, która mogłaby podążać za okrętami bojowymi na otwarte wody. Szczupłość środków finansowych powodowała jednak, że Marynarka Wojenna nie była w stanie zamówić tego typu jednostki od podstaw.

W czerwcu 1999 roku Stocznia Północna zwróciła się z atrakcyjną ofertą do Ministerstwa Obrony Narodowej. Zakładała ona bezpłatne przekazanie niedokończonego okrętu projektu 130, pod warunkiem iż zawarty zostanie kontrakt na przebudowę jednostki pod wymagania Marynarki Wojennej. Trójstronne negocjacje trwały do marca 2000 roku, kiedy doszło do podpisania dwóch umów – bezpłatnego przekazania okrętu oraz kontraktu, na mocy którego Stocznia Północna przebuduje go do roli jednostki wsparcia logistycznego. Prace te doprowadziły do nadania całości nowego numeru projektowego – 890.

Pierwsza wersja projektu przebudowy zakładała usunięcie zbędnych urządzeń demagnetyzacyjnych, a na wolnej przestrzeni uzyskanej dzięki temu zabiegowi miało umieścić warsztat oraz miejsce do transportu 5 kontenerów. Największą zmianą w stosunku do projektu bazowego miałoby umieszczenie w dziobowej części okrętu platformy-lądowiska dla śmigłowca. W czerwcu 2000 roku zaprezentowano dowództwu MW nową wersję przebudowy, która bardziej odpowiadała zamawiającemu i to ją skierowano do realizacji. Ze starej jednostki pozostawiono część kadłuba i urządzeń napędowych. Kadłub został przedłużony o 4 metry, podniesiono dziobówkę, gdzie znalazły się dodatkowe pomieszczenia dla załogi i żołnierzy desantu. Lądowisko dla śmigłowca zostało przeniesione na rufę, a ładownia umieszczona została pod nim.

Przebudowa okrętu została przeprowadzona w Stoczni Północnej i Stoczni Remontowej w Gdańsku, okręt został nazwany na cześć Xawerego Czernickiego, zastępcy szefa Kierownictwa Marynarki Wojennej w okresie międzywojennym i który został zamordowany przez Rosjan w Katyniu.

Opis konstrukcji

Okręt wsparcia logistycznego ORP Kontradmirał X. Czernicki został zbudowany jako pierwsza jednostka tego typu dla Marynarki Wojennej. Do jego głównych zadań należy: przewóz wojska z wyposażeniem osobistym, ewakuacja ludności i personelu wojskowego z rejonu zagrożonych konfliktem, zaopatrywanie okrętów na morzu, remonty jednostek pływających, utylizacja odpadów stałych i płynnych z innych okrętów, dozorowanie i kontrola jednostek pływających na wyznaczonym akwenie, a także dowodzenie.

Kadłub o długości 73,8 metrów został wykonany całkowicie ze stali okrętowej. Dziobowa część jest podniesiona i wychylona, dzięki czemu zapewnia dobre właściwości morskie i nie powoduje nadmiernego zalewania pokładu. Całość jest podzielona na dziesięć przedziałów wodoszczelnych oraz zapewnia utrzymanie się okrętu przy zalaniu dwóch z nich. Na kadłubie znajduje się bryła nadbudówki, w której znajduje się główna stanowisko manewrowe oraz pomieszczenia oficerów, również zbudowanej ze stali okrętowej. Za nią znajduje się maszt do przekazywania zaopatrzenia w systemie RAS, komin oraz lądowisko dla śmigłowca o maksymalnej masie startowej do 10 ton. Okręt wyposażono w cytadelę gazoszczelną pozwalającą na operowanie na terenie skażonym bronią atomową, biologiczną lub chemiczną.

Do napędzania okrętu służą dwa silniki wysokoprężne Sulzer-Cegielski typu 8AL25D o mocy 1470 KM każdy. Silniki napędzają dwie śruby napędowe. Łączna moc obu silników wynosi 2940 KM i pozwala na rozpędzenie się do 13,6 węzła. Prędkość taka zapewnia zasięg pływania do 3000 mil morskich.

Uzbrojenie okrętu jest defensywne i składa się z jednego stanowiska artyleryjskiego ZU-23-2M Wróbel-I kalibru 23 mm, które znajduje się na dziobie okrętu. Poza tym w rejonie nadbudówki dziobowej, na każdej burcie, znajdują się dwie czteroprowadnicowe wyrzutnie pocisków przeciwlotniczych Strzała-2M. W trakcie przebudowy, dokonanej w latach 2009-2010 zamontowano trzy podstawy dla wielkokalibrowych karabinów maszynowych kalibru 12,7 mm, a także przeniesiono wyrzutnie pocisków rakietowych.

Okręt może przewieść oddział desantowy złożony z 140 żołnierzy wraz z wyposażeniem osobistym. W ładowni, umieszczonej pod pokładem dla śmigłowca, można przewieść 8 kontenerów lub pojazdów o łącznej masie 150 ton. Ich załadunek odbywa się przez dwie furty na rufie i może odbywać się tylko w portach. Przekazywanie zaopatrzenia może odbywać się w porcie jak i na morzu, z wykorzystaniem śmigłowca lub systemu RAS.

Wyposażenie elektroniczne jednostki składa się z dwóch radarów nawigacyjnych, które dostarczyły firmy Litton Decca, Bridge Master II 250 oraz Radwar, Morski Radar Nawigacyjny MRN-731. Na pokładzie okrętu znalazło się 12 wyrzutni pułapek przeciw pociskom przeciwokrętowym, są one zgrupowane w 4 trójwyrzutniowe baterie, po dwie na dachu dziobowej nadbudówki oraz w rejonie stanowiska Wróbel-I.

W służbie

Po wejściu do służby okręt trafił do 8. Flotylli Obrony Wybrzeża, jego portem macierzystym jest Świnoujście. Od samego początku jednostka mogła się poszczycić dużą aktywnością morską – w wyniku zamachów terrorystycznych z 11 września 2001 roku Polska zdecydowała się skierować na wody azjatyckie swój najnowszy nabytek. ORP Kontradmirał X. Czernicki opuścił bazę macierzystą 10 lipca 2002 roku, po czym udał się do Zatoki Perskiej, gdzie brał udział w transporcie grup inspekcyjnych oraz niewielkich ładunków pomiędzy bazami morskimi. Ze względu na pobyt w tej części świata, w 2003 roku uczestniczył w działaniach wojennych, a także humanitarnych, z Irakiem. W tym czasie czterokrotnie brał udział w akcjach ratowniczych wobec cywili na morzu. Do Polski powrócił we wrześniu 2003 roku.

W 2009 roku skierowany został do Stoczni Marynarki Wojennej w Gdyni, gdzie przechodził przebudowę do nowej roli – okrętu dowodzenia siłami przeciwminowymi. Wiązało się to z przejęciem przez Polskę, w 2010 roku, dowodzenia stałym zespołem przeciwminowym NATO – SNMCMG-1. W ramach prac stoczniowych jednostka otrzymała dodatkowe systemy łączności oraz zmieniono aranżację pomieszczeń transportowych, tak aby stały się bardziej wygodne dla oficerów sztabowych zaokrętowanych na okręcie. Cały 2010 rok okręt spędził na wodach europejskich, uczestnicząc w licznych ćwiczeniach oraz operacjach związanych z usuwaniem pozostałości wojennych. Co ciekawe, pozytywna ocena możliwości jednostki doprowadziła to tego, że pierwsze półrocze 2011 roku także spędził w roli okrętu dowodzenia przeciwminowego zespołu NATO, tym razem operując na wodach Morza Śródziemnego.

Dane taktyczno-techniczne:

Wyporność pełna	2382
Długość całkowita	73,8
Szerokość	14
Zanurzenie kadłuba	4,2
Napęd	2 silniki wysokoprężne
Moc maszyn	2940
Prędkość maksymalna	13,6
Zasięg	3000
Załoga	38 osób
Uzbrojenie	1 zestaw ZU-23-2M Wróbel-I2 czteroprowadnicowe wyrzutnie pocisków Strzała-2M 3 podstawy pod karabiny maszynowe kalibru 12,7 mm